Колокации | Дигитален речник на македонскиот јазик

Страшен збор, кој еднаш изговорен, засекогаш нѐ врзува и нѐ изедначува со сѐ она што сме, го замислиле и што сме го рекле и со кое никогаш не сме ни помислувале да се изедначиме, а всушност, во себе, одамна сме веќе едно.

„Бунар“ од Димитар Башевски (2001)

Нѐ прифати стражата што го чува преминот и нѐ предаде на селскиот мухтар кој се грижеше за нас до заминувањето следниот ден.

„Бунар“ од Димитар Башевски (2001)

Нѐ прифати стражата што го чува преминот и нѐ предаде на селскиот мухтар кој се грижеше за нас до заминувањето следниот ден.

„Бунар“ од Димитар Башевски (2001)

Нѐ пикнаа во бањите, нѐ избањаа, нѐ дезинфицираа, нѐ облекоа во тренерки и нѐ построија.

„Ласа“ од Наташа Димитриевска Кривошеев (2011)

Имаше многу деца од многу села, но јас знам дека нас од нашето село нѐ качија во еден товарен воз и нѐ однесоа до унгарската граница...

„Ласа“ од Наташа Димитриевска Кривошеев (2011)

Тоа можеби најповеќе нѐ обезоружи и нѐ остави сите да останеме како што бевме.

„Светилка за Ханука“ од Томислав Османли (2008)

Се качувавме на столовите и ги враќавме во гнездата, додека околу нас кружеа мајките ластовици и нѐ гледаа, час со недоверба, час благодарно.

„Зошто мене ваков џигер“ од Јовица Ивановски (1994)

Некаква леснина ни бликаше од душата и нѐ тераше распалавено да се влечеме низ падината.

„Дружината Братско стебло“ од Јован Стрезовски (1967)

Деца тоа не го носат,“ пувкаше Љупчо и нѐ гледаше низ чадот.

„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)

Ја поздравивме сите во еден глас, кога наближивме и мама ни рече - Добровечер - и нѐ праша како сме поминале на роденденот кај Драган.

„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)

Во џебот носиш цигари и запалка.

„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)

Кога пушиш веќе не си дете.

„Клучарчиња“ од Бистрица Миркуловска (1992)

Ете, јас слушна за некој си Мише Ќосото, што паднал апцана, та ќе се претстави дека и таа како тебе му се искубала на агите и нѐ најде нас.

„Толе Паша“ од Стале Попов (1976)

Двесте души нѐ исплашија и нѐ нападија со еден плотун како чавките Дервиш полјакот во Бзовичко, та ќе го дочекаме Џавидпаша со две, а може и дваесет илјади души.

„Толе Паша“ од Стале Попов (1976)

Ошче поарно. Тогаш и твоите блиски муабети со неа нема да им паднат в очи на другарите.

„Толе Паша“ од Стале Попов (1976)

По стопати берете му го гревот — заврши Пере и длабоко воздивна, вртејќи ги очите од Јордана да не му го гледа суратот. — Е, море, ние, ние.

„Толе Паша“ од Стале Попов (1976)

Македонија е наша заедничка мајка и нѐ вика сите на помош.

„Бојана и прстенот“ од Иван Точко (1959)

Понекогаш просветлувачката промена на состојбата на свеста може да се јави на начин каков што опишува Абрахам Маслов (Abraham Maslow) кога зборува за „врвното доживување“ (“peak experiance”), состојба која не е толку ретка и којашто секој од нас може да ја доживее барем еднаш во животот, што остава неизбришлива трага и нѐ насочува во понатамошниот тек на животот.

„МАРГИНА бр. 8-9“ (1994)

Хаџи Ташку не моли само кај властите за да го заштитат од смрт од нас, тој и нѐ клевети и потплаќа злоден против нас.

„Потковица на смртта и надежта“ од Миле Неделкоски (1986)

Нѐ туркаат и нѐ носат со себе, како да сме зрнца песок, случајно затечени на патот на зазбивтаната вода.

„Синот“ од Србо Ивановски (2006)

Потем ги собра тринаесетте сочиненија, се поклони, побара дозвола да замине на молитва во својата ќелија и нѐ остави.

„Папокот на светот“ од Венко Андоновски (2000)

Луѓето почнаа да се дават и да пливаат, но тогаш голема бура се крена на морето и голем бран стана и нѐ понесе понатаму, кон брегот.

„Папокот на светот“ од Венко Андоновски (2000)

И така стигнавме во Одеса. Тука нѐ растоварија и нѐ товарија во вагони.

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

И тргнавме лево. И нѐ фати мракот. Ноќ. Студи.

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

Селото Капештица го зазедоа Грците и нѐ напаѓаа со мали сили, додека со главните сили се втурнаа по џадето што води кон селото Смрдеш, кое се наоѓа од таа страна на границата.

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

По некое време нѐ ослободија од војничките униформи и нѐ облекоа во цивилни.

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

Воопшто не ја болеше глава за тоа дека нас олуглавите нѐ пржеше летното сонце и нѐ гореше жед.

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

Марширавме само ноќе, зашто денот беше на авионите. Нѐ дебнеа од небо и нѐ закопуваа в земја. Ноќта беше наша...

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

Нѐ собраа и нѐ одведоа, а зад нас остана недовршената приказна во гласот на дедо и баба...

„На пат со времето“ од Петре Наковски (2010)

Ги носи мајка ми, налеала малку света водица врз нив, а потоа и со водата и со каменчињата и со крстот нѐ врви еднопоедно сите деца, нѐ замива и нѐ разурочува.

„Захариј и други раскази“ од Михаил Ренџов (2004)

Востанието се дигна и нѐ разори и нас и турската држава.

„За македонцките работи“ од Крсте Петков Мисирков (1903)

Но од тие каприци не него, а нас Македонците ќе нѐ боли главата, како што и нѐ боли веќе.

„За македонцките работи“ од Крсте Петков Мисирков (1903)

66. Бератите за владици се дадоа и ние заслепените Македонци ѝ поверувавме на Бугарија оти таа со нејзината „самостојна“ политика ништо друго не прави, туку одржува политички победи и нѐ облагодетелствува нас Македонците. – Арно ни ги замачкаа очите. – Но не поминаа ни 5-6 години кога се отрезнаа Бугарите од своето занесување во „самостојната“ политика.

„За македонцките работи“ од Крсте Петков Мисирков (1903)

Но јас веќе знаев кој е со него и дека тој што е со него е изврзан со гнил ремен, ишаран од стапиште со модрици и безумен како и секогаш зашто до мене достаса најпрвин неговиот глас - „Не давај ме, внуку, на никаквециве, ќе ме обесат“ - потоа јасно го видов како се ниша килав пред својот внук и судија и како плаче кикотливо, ја видов таа безначајна празнина во лита и скудна облека на која никнала долгнавеста тиква со влакна, но тоа е сега прикаска што мојава улава старост ја раскажува со чувство на посничка осаменост пред друга, калуѓерска и божја, бездруго свето дрво што размислува над туѓи мисли и се моли над туѓ грев, на оние што веќе ги нема, што се прав како што ќе сум и јас утре прав, јас, Лозан Перуника, дамка од дамките на минатото и вчерашна жива смрт од дружина на мртви луѓе, и тие вчера со гнев и јад во секоја капка на крвта вчера, кога и јас, и сирак и главен терач на туѓа двоколка со сив ѕевгар, сонував и живеев зелено, зелен во една земја што помеѓу топењето на снегот и сушите на болните лета не знае што е зелена пролет, зелен април или зелен мај, и знае или можела да знае што е зелен страв пред чудовиште оплодено од еден друг господ во градината во која се преселиле од рајот женското петле Адам и неговото ребро со женска коса, женски колкови и женско умеење во гревот да посади боцки од кои душата станува жива рана.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

- Кажи, што? - Видов огнен аждер, синче. Има мека муцка и нѐ души.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

Но Борис Калпак и по истрелот стоеше со кренати раце некако потсмешливо исклештен над крвта што се цедеше од едната негова плешка, бездруго и од градите, иако јас тоа не можев да го видам, па веднаш другиот измеќар го принесе врвот на својата кубура до устата на ранетиот и сепак несовладан бунтар и истрела, нѐ заглуши и нѐ заслепи, мене можеби само, нѐ покри со чад и со црвен блесок.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

Господ знае какво семе 'рти во нас и нѐ тера да ломотиме дека човек спие во пештера прегрнат со мечка како со жена.“

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

- Што си видел и што нѐ чека? Онисифор Проказник без потсмев го гледал, секако не бил љубопитен.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

И кога Борис Калпак се обиде да се урне со сиот бес што го собирал во грлото, во крвта, во срцето, на предолгиот пат од Кукулино до оваа куќа во која се загнезди нашата коба, во која таа коба стана несреќа на недолжни луѓе, навистина кога Борис Калпак ги крена рацете кон очите на бегот, во истиот миг кога старчето водено од претчувство се склопчи во огништето, еден од слугите ја подаде раката продолжена со црна кубура.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

Но тој знаеше. „Од прикаските за дедо му или дедото на тој дедо навистина се паѓа во гроб.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

Бев болен и мал момчак чии прсти тогаш не допреле женско месо и можев да знам дека и со маки ќе се исправам, ќе допрам врв на нож до грлото на килавиот Јаков Иконописец што пошол сам од Кукулино по нас да ја одмаздува својата споулавеност и да го прашам кој ќе го одбрани од казната за која треската ме определила, и можев да ги прашам засипнато другите по што се позрели од мене кога не процениле како и од кого горел Круме Арсов и кој е грешниот светец дојден да го убие волот на Цене Палчев или на Чучук-Андреј или на Осип Сечковски, не знам, на еден од луѓево чија желба е да донесе камења, два и тешки, за воденица со мрак под покривот што ќе е светлост само за призраците, и пак не станав од сламата на Никифоровата кола, еднаш со скршена, сега со втора оска, а небото не се уриваше со бучава како што мислев и не летаа ни врани ни пропаски, ни некои евангелски птичиња со црвени вратови и со грпки, само татнеше под нас земјата во која коските на мртвите се кршеа една од друга и нѐ предупредуваа да клекнеме и да се помолиме за црвите во нивната шупливост, и чувствував со ноздри дека ќе испука дамкавиот камен од кој се спуштија Онисифор Мечкојад и Јаков Иконописец и ќе пушти од себе стеблики со горчливо млеко во себе, меѓутоа слушав шушкаво дишење, свое бездруго, останувајќи бессилен под влажни сенки како под кожа на страшно голема гуштерица, и си реков не си веќе жив, сполај му на господа, сонуваш мртов сон обидувајќи се да мрдаш со прстите во опинците, си раскажував, а во тие опинци уште лежеше студот на водата од потокот што го прегазив кога се враќав од Мечкојадовото засолниште во забелот, во тој ден или вчера, пред сто години можеби, и го барав со внатрешниот вид на очите среќниот миг на детството од дните кога со врескање се прерипува баднички оган, наеднаш без возбуда да се сетам дека бев премал кога мајка ми умре заедно со мојата новородена сестричка и кога татко ми отиде и не се врати, едни да докажуваат дека загинал од димискија, други да се колнат дека се преженил кадрав и убав, животворна сила заради која и света Петка повторно ќе можела да се најде на земја.

„Тврдоглави“ од Славко Јаневски (1990)

Едно момче нѐ разврза и нѐ нареди во оној рафт што беше празен.

„Градинче“ од Бистрица Миркуловска (1962)

А Холивуд ни симна капа и нѐ номинира за Оскар за најдобар странски филм.

„Филтер Југославија“ од Константин Петровски (2008)

Американците за разлика од нивните имењаци со предзнак јужно не се заебаваат со овие работи и нѐ снимаат со драмска секција од осмо-Б плус надежни манекенки.

„Филтер Југославија“ од Константин Петровски (2008)

Нѐ фаќа и нѐ поттргнува, нѐ наведнува кон себе.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

и се враќаме пак назад, по истата трага со лазење и го наоѓаме Бугаринот кај што го оставивме, можевме и да го отепаме, ама ај, си велиш човек е, може тој ќе те носи ако те ранат, и што да правиме сега со тебе, му велиме, што ќе кажеме за тебе, а тој - вие сте ми мајка, вие - татко, ако ме кажете ќе ме стрелаат и нѐ моли, ни ја пика главата под колена, се митка ко живинче, се уплашив, вели, ама да не кажеш ти, му велиме, не, вели, уплашениот е секогаш уплашен, ме фати голем страв, вели, ме сопна и не можев да се помрднам, и го целива ножот, се колне и после фативме двајца Грци и тие ни кажаа дека ќе нѐ удрат два полка, еден грчки, и еден англиски, и ноќта зедовме наоколу сѐ миниравме, ископај чиневме дупка и наполни ја со дробен камен, со чакал, и среде камењата ќе врзиме по пет бомби во китка, со тел, сите дупки ги врзавме со една жица и кога наближија војниците, ги дрпнавме мините,

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Нѐ качија на воловски коли и нѐ носат кон Битола.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Со мака ја поткрева едната рака и нѐ фаќа за вратот, нѐ милува по темето со раката. Првин едниот, па другиот.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Вели: „За криви колца не треба прав пат“ , велеше Лазор Ночески и ние, седевме ден-два ебали го, може и повеќе да седевме во Варна и после нѐ собраа меѓу пушки со штикови и нѐ водат на воз, а Стеван Докуз уште пред вагонот почна да кука, спомнува жена, деца, куќа, јас го тргам за ракав, да молчи оти со кукањето може да помислат дека вистина нешто криеме и за која странска сила го криеме, и Стеван Докуз ќе се штрекне на тоа, ама пак ќе заборави и пак ќе закука и јас ќе го држам за рака, ќе го шибам в слабина, ќе го штипам и тој пак ќе замолчи и нѐ товараат во еден вагон за добиток ли, за пошта ли, за жито ли, нѐ пикнаа во вагонот, нѐ настегаа в шише и ајде за Софија

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

бати пасошите нели Македонија е слободна, а народот со лева рака се крсти и се чуди што ни стана, да не се јавило некое непознато беснило што нѐ скокотка и нѐ тера на смеење, ама од Македонија еден излегол, а цел свет дошол на тепање, што не се тепаат кај нив, ама на туѓо гумно и на туѓ газ не боли толку многу, и така радоста ни беше пуста, се враќаме преку туѓа земја, првин во Варна: војска, војска нѐ опколува и еден по еден нѐ пушта низ страга, ко овци на молзење, 117

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Ние тогаш уште посилно заплакавме со Мирчета и татко се сврте, се приповрати и нѐ удри со прачката за да се вратиме дома. И ние се вративме.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Влегуваме во меаната од Доксима Тренчески. Доксим рипнува и нѐ пречекува, се смее. Вистина кисело, ама се смее.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

имаше еден безбожник којшто призна дека кога му било најтешко, пак, на небото му се помолил, пак верувал дека нема господ, ама друг и немало до него и устата сама му се отворила да го моли господ, оти тогаш може да ти помогне само тоа што не е до тебе, тоа што не го гледаш, што не го познаваш, што не си го сретнал, господ мора да е и овдека и онаму, вели Илија Јованов, господ мора да е насекаде и затоа не можеме да го видиме и тогаш пак го гледаме офицерот, се враќа: дали сте биле војници, прашува, не, не сме биле, кажуваме, е отсега ќе бидете, вели, смртната казна ви ја заменувам со казна на прва борбена линија, вели, ќе потпишете дека доброволно се јавувате, ќе потпишеме, велиме, како не ќе потпишеме, таму барем може и да преживеете, вели, е ти благодариме, господине, велиме, ти отсега си ни господ, велиме, и одиме му ги бацуваме рацете, колената, чизмите, не бацувајте ме мене, туку потпишете овдека, ни вели, имате штастие, имаме, велиме, и среќа и штастие имаме, сигурно дека е пијан, си мислиме и нѐ одведоа во некоја касарна, ни дадоа алишта и плачките ни ги вратија после пак ни ги зедоа, ама тогаш ни ги вратија, само парите не ги вратија, пари не ви требаат, велат, оти одиме на фронт кон Турција или во Македонија. 122

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Гледаат кон нас и нѐ заплашуваат со пцуење, со куршум во тилот.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

нѐ гледа во облеката, во ликата, ни бара пасоши, ние кажуваме дека ги исфрливме пасошите, од радост и од глупост ги исфрливме, велиме, тие нѐ редат под стража, шестмина, колку што бевме од Македонија, нѐ затвораат во пристаништето и нѐ сослушуваат, нѐ прашуваат кој нѐ испраќа во Бугарија, дали Турција или Англија, ние кажуваме дека идиме од Америка, се чудиме зошто треба некој да нѐ испраќа,

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Само Чако гледа што правиме. Иди по нас, истрчува пред нас и нѐ гледа право в очи. Нам само очите ни се зголемуваат. 157

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Вели: „Нам, на селаните, среќата ни е променлива, а несреќата постојана“ , велеше Лазор Ночески и запре возот, штракнаа катанците, штрангите, се отвори вагонот и се рашири некоја светлина што се турна во вагонот што се бувна во нас и што после тргна по нас, и нѐ загледува така - гурелави, со пострупени клепки и усти, потечени под очите, со потргнати образи, обесени, разбушавени и со сламки, со осилки во косата, со кучешки болви; нѐ тераат војници, небаре метилави овци, пропрснати и со подмакани слабини, ни тропаат коските, војникот што ни отвори 119

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

а возот само си пуфка, си штрака на шините, и од тоа не се слуша многу нашето викање, грми, не чувме и кога грмнало небото и туку - удри еден дожд на вагонот, штрака, така, така, така, како да работи машина за шиење, ако си чул, ама кај ќе чуеш, кај нас се шие на рака, колва озгора дождот, и почна да претечува од тоа отворчето одозгора, почна да капе, да навева и ние се креваме замелушени, ги креваме главите, зинуваме со устите и чекаме водата да ни капе на јазикот, се поттурнуваме така подзинати нагоре, ко штркови во седело, а дождот си шие одозгора, си колва и нѐ понакрева, нѐ наживнува, ама после не се легнува во сламата, сламата се раскваси и сите болви наскокаа на нас, ни се пикаат под пазуви, под гуша, под ногавици, и боцкаат, дупат, ти ја пијат крвта, тоа што останало од крвта, колку едно песочно браздиче, и така паткаме, два дена и две ноќи паткаме, а може помалку, не знам...

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Стоиме така и ништо не веруваме. Само се гледаме и намовнуваме. Некои летни морници нѐ лазат и нѐ студенкаат.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

А народ се собрал во гумното и нѐ гледа.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Му собравме пари и нѐ поведе. Заминавме две планини и во третата него го снема.

„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)

Што да ви кажам... Ми се тресе тлото под нозете, сликите се удвојуваат, сѐ ми се чини кревко, како да ќе се сруши секој миг - зборувам како интелигентна особа која се изразува во метафори и нѐ гњави со поединости.

„МАРГИНА бр. 6-7“ (1994)

Ни ги зеде ферманите и нѐ безоружа – кажа дојдените со тешка тага на срцето и се замислија што да прават без документите. – Дури сега ќе станеме пљачка на силникот, се жалеа сите видни луѓе по Мариово.

„Калеш Анѓа“ од Стале Попов (1958)

Но големите места ни пркосат И нѐ поразуваат.

„Век за самување“ од Веле Смилевски (2012)

И нѐ положија жедни крај плисоците вода и нѐ завртија по снагата од браќа ни живи да се јадеме дури други храниме.

„Липа“ од Матеја Матевски (1980)

И нѐ поставија во низина глуво да ја довикуваме откорнатата пазува.

„Липа“ од Матеја Матевски (1980)

Сѐ се совпаѓа. Тоа се луѓето од планетата Земја, планетата што пред дваесет илјади години му објави војна на Таолан, што нѐ држеше во ропство, нѐ уништуваше и нѐ уништи со големата и страшна болест.

„Лек против меланхолија“ од Реј Бредбери (1994)

Изгледа оттаму ги протерале калуѓерите или калуѓерките и нѐ сместија во големи одаи со кревети на кат, по дваесет и повеќе деца.

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Почнаа прво грчките деца да поставуваат скечови, а потоа и ние.

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Па тие и ги дадоа децата да им ги чува и заради тоа не отиде на фронтот, а таа ги напушти... - така велеа.

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Сите слегуваа долу, во Оровник.

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Мажите и жените што нѐ пречекаа и нѐ сместија во вагоните, откако тргна возот нѐ прашуваа: - Шти романешти?

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Таа вечер ни дадоа и добра храна и нѐ пуштија порано да си легнеме. На полноќ аларм!

„Постела на чемерните“ од Петре Наковски (1985)

Кога ги сонувам од морето протерани без замена за изгубеното избезумени од промената и предвреме пресувани фосили кога го читам внимателно нивниот ритмичен скелет тој совршен сонет за патиштата сами од себе што се делат и нѐ делат кога се обидуваат да ми објаснат што му претходело на сонот се загледуваат долго во себеси таму кајшто сѐ е јасно од шкргите им потекува крв основната боја на Земјата да не ја издадат тајната на молчењето да изгубат волја да се вратат во својата природна состојба да ја изменат претставата за светот но и за себе затоа што сѐ природно е некогашно во мене прагот на чувствителноста отстапува под скерлетниот пламен на она кое требало да се изговори а согорело под папокот афазијата на говорот станува сеопфатна а мртвата тишина, или со други зборови смртта, на дофат.

„Ерато“ од Катица Ќулавкова (2008)

Вистина, класјето пак се занишаа но го кријат ланскиот траг и нѐ чекаат ведри да замирисаат вашите насмевки пак.

„Дождови“ од Матеја Матевски (1956)

Нѐ гледаат и нас жени и нѐ жалат.