ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Колку да му беше мило во татковата родна куќа и во родниот град Кукуш, пак срцето не го трпеше.

- Време е, синко, време! - одговори татко му и нареди дома сѐ што е потребно да се подготви.

Во него Цви Корец ги слуша страшните шумови и ги гледа ужасните слики толку силно, толку впечатливо што зажалува дека со години, почнувајќи од јешивата во родниот град Жешов, сè до рабинската семинарија и ориенталните студии завршени на виенскиот филозофски факултет, толку жедно навлегуваше во сликите и метафорите на Книгата, на Тора, но и на останатите верски книги, на Талмуд6, Макхзор7, Мидраш8, Агада9, Мишна10, на комплицираните рабински репонси, на текстовите и приказите во чии претстави и значења завлегуваше со љубопитност и без остаток, докрај, не оставајќи празнина во сè поголемото знаење.

Го сонува овој ужасен сон со таква полнота што се плаши да не го сонува повторно, а кога буден размислува за него, не умее да го открие и да го протолкува.

Тој тука се враќа во подамнешното минато, и за чудо, задлабочувајќи се во него, одново почнува да го чувствува лекото, прозрачно присуство на Бога.  Како дете му се чинеше дека шекина12 ја чувствува посилно одошто другите ученици во верското училиште во родниот град.

Рабинот му беше учител и кога ќе се наведнеше над него со зажарените очи и моќната сиво-бела рабинска брада што погледната оздола, личеше на градоносен облак, Цви Корец се чувствуваше мал и безначаен како да се отворила Книгата и тој да стои пред самиот реб Моше спуштен од Синајската гора или пред Јаков, таткото на Израилот.

НАЈВИСОКАТА ЗГРАДА Е „НАША“ Меѓу градежниците на „Бетон“ од Скопје ВО ФРАНКФУРТ - градот на банките, на трговијата, родниот град на Гете, во градот каде што нашите фудбалери треба да добијат виза за Минхен, разбравме, дека по Минхен, овде работеле најмногу југословенски работници - околу педесетина илјади, а меѓу нив и неколку илјади од нашата Република.

А сега, повторно во твојот роден град, во Клубот на уметниците исполнет со твоите бои, на твојата секогаш преполна маса (на ококорените сомнителни очи) не покажувај им го сонцето во десниот џеб од панталоните, ниту пак жолтите облаци во шлицот.

Тогаш во најстрога доверба првпат видов голи женски на црно-бели фотографии, баш тогаш, кога некои од другарчињата ми се фалотеа дека под процепите на дрвеното мовче во родниот град ѝ ги виделе гаќичките на строгата наставничка по математика.

Малку го подболува сеќавањето, како млечното запче пред татко му да го поведе кон највисокиот рид во родниот град.

Основното и нижото гимназиско образование го завршил во родниот град, а виша гимназија - во Битола.

На другиот ден, рано утрината, заминав за родниот град, каде требаше да уредам некакво наследство.

По матурата, во есента на 1934 година заминал на правни студни во Белград.

Па сепак, интернатскиот режим во студентскиот дом, окапувањето врз скриптите во семинарската библиотека, сојузната збирштина на сургунски сурати, безвкусниот штирак на мензашки порции, престолничките погледи на беспоговорните професори, свитканите плешки на провинциските безименковци, уситнувањето на младешките идеали со осминка здрвен бурек - сето тоа не беше лошо, барем за кратко, да се одмени ако не да се замени со познатото до здодевност лето во родниот град, со утринските прошетки по излитениот грагор на изодените патеки во паркот, со пладневното цапање по боси табани врз врелата песок на дивите плажи, со врвуличавото вртење по бескрајната лента на вечерното корзо, со срамежливите испраќања на новите симпатии по непознатите сокаци, со повремените кошкања на парталавата топка во маалската полјанка - и воопшто, по сите тие неизбришливи слики, што ги носиш како драг товар од детството а не знаеш што ќе остане од нив кога ќе стапнеш во животот.

Со докторската диплома во пазува и кабинетот под клуч во џеб, со младата мајка и идната аптекарка дома, со стариот татко во родниот град и сиот товар од авторитетот на традицијата во лекарската професија - се впушти Миха во оној метеж од брзак што се вика општествена афирмација.

Во аливцата од под трненката, во опинци на боса нога, без колан и пушка, на опашката од бригадата небаре водоносец по ровови - Баге го дочека ослободувањето на земјата и влезе во родниот град горд како на бел коњ.

Излезе во црната ноќ на родниот град.

Таа не забораваше да ми каже, на оддалечување од родниот град јас наместо Поградец сум велел: „Одиме во Адеп, одиме во Адеп!“

Беше време кога во градот крај реката идеа абери од родниот град крај езерото за интернација на блиски, за затворање на овој или оној од семејството без никаква вина.

Татко најпосле се врати во родниот град крај Езерото со два големи куфери преполни со стари и нови книги.

Сите од семејството го гледавме родниот град. И нашата куќа се гледаше. Таа беше тука крај Езерото...

Во таков ред ќе се најде и татковиот брат, без апсолутно никаква вина, и нему без да му се знае гробот, како на многумина други од семејството во родниот град Поградец.

XXIV Преостануваше да се издржи уште финалната етапа од патувањето: Влора, Саранда и Бутринт, па неизоставно Ѓирокастра, родниот град на Водачот и на крајот по род­ниот град Поградец, конечно да се појде кон границата. Сигурниот крај на патувањето!

- И оттогаш не сте го виделе родниот град?

Им понудил да работат кај него како добро платени проститутки; тие одбиле; тој се заканил дека ќе ги убие, и две ноќи ги држел заклучени во неговата куќа; дошла полиција и ги ослободила, но пукнал срамот, нивните имиња и фотографии се нашле во весниците и тие веќе не се вратиле во родниот град; дури, и ден-денес не знаат дали мајка им е уште жива.

Патувањето со воз траеше два дена. Јас бев во возот кој сѐ повеќе и повеќе се одалечуваше од нешто што значи роден град, топол дом под закрилје на грижливите родители, милата сестра, роднините, пријателите…

Малку камуфлиран, Мечев тргнал преку Скопје за Солун, меѓутоа, патувањето преку Солун и родниот град Велес, по линија по која патувале доста луѓе што го познавале, носел со себе голем ризик да биде откриен.

Наоѓајќи се на куп во родниот град, гемиџиите зимата 1899/1900 година ја поминале главно во организирање на „зимски седенки“, на кои се читале книги и се дискутирало по нив.

Прогимназија завршил во родниот град, а во 1897 година се запишал во солунската гимназија.

Замижа. Одеднаш се најде во оној дел од родниот град, со темни калдрмени сокачиња, за кој толку често раскажуваше или го опишуваше во писмата до најблиските како магичен амбиент на своето детство.

Коле Чашуле бил член на комунистичката партизанска група која го кренала македонското востание против бугарскиот фашистички окупатор на 11 октомври 1941 година во неговиот роден град Прилеп.

Кој е тој Десидерио Монсу кој во Европа станува легенда?

Поновите истражувања велат дека е роден некаде 1593-та во Мец (североисточна Франција), дека 1612 се појавил во Рим и дека 1620 заминал за Неапол, родниот град на Марино, каде што работел до својата (датумски непозната) смрт.

И да ти треба такси кога ќе си дојдешво родниот град на отсуство зашто побратиме, си заборавил каде живееш.

Бил ранет четири пати, а при крајот на војната бил заробен и депортиран во американски логор во Франција.

Првиот е либералното потекло на неговото семејство, отворено за уметноста (татко му бил скулптор), а вториот родниот град Келн, полн контрасти меѓу католичката буржоазија и „црвениот“ пролетаријат.

Во расказите, како и во романите, Џојс го опишува неговиот роден град Даблин од мошне необична перспектива: како непристрасен, невидлив и безличен наратор, а во исто време страсно, живописно и изнијансирано, со искосен, замрачен и меланхоличен поглед, свидетелски и дистанциран истовремено...

Докторира на правните науки во 1906 година и со години работи како висок службеник во некои осигурителни компании.

Ги лелееше русите коси по калдрмата, во родниот град.

Тој знак, од кој тврдам дека почнува мојата приказна, е патоказ од тврда, жолта и наместа згрбавена ламарина, испишана со кирилични букви: Франкфурт – натпис кој сериозно добро го погледнав додека автобусот кој ме враќаше од Скопје шмукаше бензин на пумпата пред родниот град.

Со солзи на очите им раскажуваше за отсутните Татко, Мајка, браќата..., на присутните кои го славеа неговото враќање во родниот град.

Татко играл покер во Цариград, во родниот град кај Езерото.

Татко се сети на своето враќање од Цариград во родниот град во 20. години од XX век во Поградец, со два големи куфери, пречекан од своите родители, браќа и сестри, блиски роднини, комшии.

Цариградската кадиска диплома ќе му помогне на Татко во остварувањето на десетгодишната судиска и адвокатска кариера во монархиска Албанија, служејќи како кралски судија во неколку албански градови, а на крајот, кога не можејќи да се помири со режимот, и да отвори адвокатска канцеларија во родниот град Поградец на самата граница крај Охридското Езеро, каде што неговото потесно и пошироко семејство уживаше несомнен авторитет.

Кога се поместија куферите од чезата, преполни со книги, широко се отворија и од нив излегоа многу книги, едни велеа дека го поарчил времето за книгите, времето во гурбет, други велеа оти нешто му се заматило во умот.

Во раната младост за време на Првата светска војна во родниот град Поградец, кога градот заедно со Корча биле под француска управа во рамките на Корчанската Република (1914-1918) на генералот Едуард Иполит Огист Мортје, Татко научил француски јазик и долго време работел како преведувач во француската управа.

Основно и средно образование завршува во родниот град.

Кога тргнаа на пат кон родниот град на Хелвиг, срцето ѝ се стегаше при помислата дека, ете, за првпат ќе се сретне со неговите...

Средбата со мртвиот Рацин, кога пролетта на 1945 -та неговите другари и соборци го носеа од Бистра и Лопушник, од Кичево, од Гоствар, од Тетово и Скопје во неговиот роден град и во неговиот вечен дом на Велешкиот рид.

Пароксизмот на сталинистичката гротеска ми беше приреден токму во родниот град, при самото минување на истата граница која, пред триесет и седум години, во времето на фашизмот, ја минавме тајно, низ Езерото.

Ме очекуваше да одиме заедно во градот, до градската куќа, каде што се очекуваше Мајка Тереза да биде прогласена за почесен граѓанин на својот роден град.

Тој таму бил побезбеден, со внука си, макар среде сите војски, отколку таа да беше со таткото и со маќеата, во родниот град.

Од предворјето на манастирот, од кое се простираше чудесна глетка кон полнотата на Езерото, се разбира, преку границата, на другиот дел од блискиот брег, си го гледавме, кога беше убаво времето, со голо око, родниот град, а со една стара Таткова дулбија, донесена од Цариград, со која го минавме Езерото, можевме да си ја видиме нашата куќа, крај Езерото, на чие место се крена зградата на Градоначалството.

Колку што се ближеше денот на посетата на Мајка Тереза на родниот град, Мајка сè повеќе сакаше да дознае за оваа храбра, блиска жена, не престанувајќи да чита книги и записи за неа, дополнувајќи ја Татковата библио­тека, продолжувајќи си го својот домен во неа.

Од брегот на егзилот, од каде што ја гледавме, кога беше ведро времето, родната земја, нашето родно гратче.

Градот реши, на иницијатива на четириесетина потписници, да ме прогласи за почесен граѓанин, во знак на благодарност за придонесот на моето книжевно дело, односно за придонесот за балканската книжевност, што овозможи мојот роден град да стане познат во светот.

Минаа времињата кога Мајка го спасуваше семејството од бомби, од разните војски во родниот град крај Езерото, од ловците на сталинисти, кога се скараа Тито и Сталин, кога не сакајќи, ја скри сликата на советскиот маршал.

Погледот запираше на родното градче Поградец, почетната точка на последниот егзил на татковото семејство во далечната 1942 година, кое оттогаш небаре осудено на припадност на земја без враќање.

Овој град, Струга, толку беше блиску просторно, не повеќе од дваесетина километри од родниот град Поградец, а толку далечен по неизвесностите што ги носеше по новиот живот на семејството.

Секое лето идеше во родниот град, крај Езерото.

Татко тешко се привикнуваше на животот во родниот град крај Езерото.

Па сепак кога се свртувам назад веднаш знам дека ние со Милошевски бевме соседи во родниот град.

А ние навистина бевме соседи во родниот град а сограѓани па дури и соседи овде, во престолнината.

Овде мртвите умираа по вторпат! Не одговорив.

Се сеќавам на сцени од детството кога мајка ми, кога одевме кај православниот манастир Свети Наум, на самата граница помеѓу Албанија и Македонија (тогаш во состав на Југославија), да го гледаме родниот град Поградец на другата страна од границата, мајка ми, макар преминати одамна во исламска религија, палеше свеќа, бездруго, верувавме ние тогаш, да побара од Севишниот да ја нема повеќе границата!

Првпат сум на гробиштата во родниот град Поградец.