ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Но, и по настапувањето на застареност на правото да бара надомест на штетата [reparatio damni], оштетениот може да бара од одговорното лице, според правилата кои важат во случај на стекнување без основа [condictiones sine causa], да му го отстапи она што го добил со дејствието со кое е причинета штетата (чл. 198, ст.1 од ЗОО). 193 Страницата намерно е оставена празна Б Спорови против приватни субјекти Страницата намерно е оставена празна Јакшиќ против Конкрит Спор за повреда при работа1 Corpus humanum non recipit aestimationem.

10.  Во главата која носи наслов Кривични дела против општата сигурност на луѓето и имотот, постои казнена одредба со наслов „Предизвикување опасност при градежни работи“ која гласи: Одоворно лице кое при проектирање, раководење или изведување на некаква градба или градежни работи ќе постапи спротивно на прописите или на општопризнатите технички правила и со тоа предизвика опасност за животот или телото на луѓето или за имот од големи размери – ќе се казни со затвор од три месеци до пет години.

Избран или именуван функционер, како и друго службено лице или одговорно лице во јавно претпријатие, јавна установа или друго правно лице што располага со државен капитал не може, во вршењето на својата функција, односно служба, да воспостави деловни односи со правно лице што го основал тој или член на неговото семејство, или во кое одговорното лице е член на неговото семејство, а доколку деловните односи се воспоставени од порано, е должно да се изземе од какво и да било одлучување и за тоа да ја извести Државната комисија (чл. 22, ст.1 од ЗСК).

Според ЗОО, со договор за дело вршителот на работата [претприемач, изведувач] се обврзува да изврши определена работа – како што е изработка или поправка на некој предмет или, пак, извршување на некоја физичка или интелектуална работа и сл., а нарачувачот се обврзува за тоа да му плати надомест (чл. 619, ЗОО).

Странките и оштетениот ќе се известат секогаш, кога и на кое место ќе се испита сведокот, односно ќе се изврши увидот или реконструкцијата со задолжително присуство на странките на тие дејствија (чл. 390, ст.3 од ЗКП).

Глоба во износ од 800 ЕУР ќе се изрече на самото место за истиот овој сторен прекршок и на работодавач-физичко лице; а, пак, на директорот, односно друго одговорно лице кај работодавачот, на самото место, ќе му се изрече глоба во износ од 600 ЕУР.

Извршител на мобинг може да биде едно или повеќе лица со негативно однесување – без оглед на нивното својство [на пример, тоа може да биде работодавачот како физичко лице, одговорното лице т.е. претпоставениот шеф, раководител или директор или, пак, друг работник т.е „колега“ на вработениот] (в. чл. 9-а, ст.3-4 од ЗРО).

3.  Најчестата злоупотреба во сферата на трудовото право кај нас е тоа што огромен број лица кои de facto се „работници“ de iure немаат склучено договор за вработување (кој е регулиран во ЗРО) туку ваков договор за дело (кој, пак, е регулиран во ЗОО) – па, бидејќи тоа им е поевтина варијанта на работодавачите, овие т.н. „хонорарци“ не ги уживаат правата кои би ги имале како „вработени“ лица.

Во тој случај одговорното лице кое му го исплатило надоместот на оштетениот има право да го бара целиот негов износ од имателот.

За истиов сторен прекршок ќе му се изрече глоба во износ од 10.000 ЕУР на работодавач–физичко лице; а 7.000 ЕУР на директорот, односно друго одговорно лице кај работодавачот (чл. 264, ст.2-3 од ЗРО).

10.  Со третото дополнување на ЗРО (2005), она од септември 2009, се воведе и институтот психичко вознемирување на работно место [„мобинг“], кое се дефинира како: негативно однесување од поединец или група кое често се повторува – најмалку во период од шест месеци – а претставува повреда на достоинството, интегритетот, угледот и честа на вработените лица и предизвикува страв или создава непријателско, понижувачко или навредливо однесување, чија крајна цел може да биде престанок на работниот однос или напуштање на работното место.

Настанатите промени во корист на НОВ и ПОЈ му предочиле на Черчил дека тие сили ќе бидат одлучувачки фактор во повоеното уредување на Југославија.44 Реалист по своите убедувања а практичар во дејствувањето, Черчил воопшто не се сомневал во она што му било предочено од неговите одговорни лица во однос на Југославија.

Во врска со висината на казните следеше нивно намалување и тоа кај сите засегнати страни: работодавачот, директорот, односно одговорното лице и работникот задолжен за водењето на евиденциите.

Освен работодавачите, како вршители на вознемирувањето на работното место може да се сметаат и одговорните лица кај работодавачот, вработени или група на вработени со кое работникот доаѓа во контакт при извршувањето на своите работни обврски (чл. 6).

Со изменувањата и дополнувањата на овој закон (2010-2014) се воведоа две нови евиденции кои ги води АВРМ, а дополнителни промени настанаа и со намалувањето на казните за работодавачите, директорите, односно одговорните лица кај работодавачот и работниците кои ги водат евиденциите.

Почнувајќи од 01.02.2015 год. надлежност за решавање по жалби против решенија донесени во прв степен во инспекциска постапка има Државната комисија за одлучување во втор степен во областа на инспекцискиот надзор и прекршочната постапка, Сл. весник на РМ, 130/14. 38 48 до денес, беа и промените во периодот на нашата анализа, каде дојде до значителни и суштински промени како во висината на казните, така и за поведенијата за кои тие беа пропишани, а кои соодветно ќе ги разработиме. a) кај чл. 264, под кој се подведени оние поведенија кои се сметаат за „потешки“ прекршувања на правата на работникот дојде до интервенција, како во висината на предвидените казни (глоби), така и за основите по кои овие казни се пропишуваа: ● дојде до драстично намалување на глобите за повеќе од половина од претходно утврдените износи, како за работодавачите – правни лица и за нивните одговорни лица, така и за работодавачите - физички лица.

Во друг случај, пак, траењето на приправничкиот стаж може и да се скрати, на предлог на одговорното лице – но, најмногу до 1/3 од првобитно одреденото траење (чл. 57, ЗРО/05).

Променета беше и должината на забраната за вршење на професија, дејност или должност за одговорното лице кое платите ги исплатило спротивно на овој закон.

Тогаш казните беа зголемени од 50.000 до 150.000 денари на 200.000 до 300.000 за работодавците и од 10.000 до 30.000 на 40.000 до 50.000 денари за одговорните лица кај работодавците и во Заводот за вработување, како и за поединците што вршат занаетчиска или професионална дејност (чл. 3 и 4, ЗИДЗВОСН/01).

Во врска со висината на казните, главно доаѓа до зголемување на казните кај сите засегнати страни: работодавците, одговорните лица кај работодавецот, работниците и лицата определени за водење на евиденциите.

Со измената и дополнувањето од 2008 година се зголемуваат па- ричните казни за постапување спротивно на одредбите од овој закон, од 100.000 до 200.000 денари на 3.000 до 5.000 евра (околу 185.000 до 300.500 денари) за одговорните лица во органите на законодавната, извршната и судската власт, јавните установи, политичките партии и здруженија на граѓани кои нема да достават периодични планови за унапредување еднаквите можности и нема да ги обезбеди 1.  Закон за еднакви можности на жените и мажите, Сл. весник на РМ, 66/06. 2.  Закон за измени и дополнување на Законот за еднакви можности на жените и мажи- те, Сл. весник на РМ, 117/08. 131 бараните информации до застапникот (чл. 4, ЗИДЗЕМЖМ).

Имајќи предвид дека просечната исплате- на нето плата во РМ е 20.240 денари, 4 а средниот курс на еврото во моментот на пишувањето на оваа анализа е 61.5 денари за едно евро, казните кои работодавачите, самовработените и одговорните лица за вработувањето на странците треба да ги платат доколку не се прид- ржуваат на одредбите од законот, се многу помали од пропишаните во законот од 1978 година (чл. 39-49, ЗВРС).

Но, наместо само врз работодавецот, со новиот Закон, е предвидено со ваква казна паралелно да се казни и одговорното лице кај работодавецот (чл. 227, ЗИ/05) – што, пак, се очекува да даде поочигледни резултати при ефективното спроведување на судските одлуки во сила, знаејќи дека тоа лице ќе биде и лично погодено со оваа негативна санкција, доколку на дело не ја спроведе судската пресуда која е во корист на работникот. 3) тенденциозно бришење на цел еден појаснувачки член, којшто го регулираше надомест на плата во случај на враќање на работникот: имено, во новиот ЗИ (2005) целосно е испуштен чл. 226 од стариот ЗИП (1997), којшто предвидуваше дека работник, кој поднел предлог да биде вратен на работа во правно лице, може да предложи судот да донесе решение со кое се определува дека правното лице е должно да му ги исплати, на име плата, месечните износи пристигнати од правосилноста на пресудата – додека не биде повторно вратен на работа.

Тука, мора да констатираме, дека сиве овие години законодавецот никако да воспостави некоја разумна мера во казнувањето – па, така, или казните се преблаги или, пак, спротивно – тие се престроги и не соодветствуваат на реалноста, особено кај т.н. „микро, мали или семејни бизниси“, којшто, како трговци-поединци, за своите обврски одговараат неограничено т.е. со сиот свој имот; а предвидените казни не кореспондираат ниту на целта на казнувањето – т.н. генерална и специјална превенција; •  воведена е една нова група од шест т.н. „полесни прекршоци“ за кои се изрекува т.н. мандатна казна, на самото место, која ја наплатува самиот трудов инспектор – а којашто изнесува 10.000 ден. за работодавачот и 5.000 ден. за одговорното лице (чл. 265, ЗРО/05).

Директорот, или некое друго одговорно лице кај работодавецот, ако ги прекрши одредбите од овој закон, ќе биде казнет со глоба од 1.000 до 1.500 евра, што претставува зголемување во однос на претходните суми од околу 600 до 800 евра, а глобата за одговорното лице во Агенцијата за вработување е утврдена на 500 евра, што претставува намалување во однос на претходниот опсег од околу 600 до 800 евра.

Многупати слушавме од некои одговорни лица – без жртви нема успех – но таквата парола никому не му се допаѓаше.