ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

5.  Работодавачот потребата од работници ја обезбедува преку: 1) огласување на јавен оглас во дневниот печат на товар на работодавачот; 2) објавување во службата надлежна за посредување при вработување, без наплата, во согласност со закон; 3) посредување на службата надлежна за посредување при вработување 68 преку упатување на лица за вработување од евиденцијата на невработените лица и 4) агенција за посредување при вработување со наплата од работодавачот, во согласност со закон.

Во јавна установа, јавно претпријатие и друго правно лице што врши дејност на јавна служба, орган на државната управа и орган на единицата на локалната самоуправа – потреба од работник се обезбедува со објавување на јавен оглас во најмалку два дневни весника од кои најмалку во по еден од весниците што се издаваат на македонски јазик и во весниците што се издаваат на јазикот што го зборуваат најмалку 20% од граѓаните кои зборуваат службен јазик различен од македонскиот јазик (чл. 22, ст.1 и 3 од ЗРО).

Во Македонија пред АСНОМ во употреба беше српската и бугарската кирилица, за по заседанието и по оформувањето на македонскиот како литературен јазик да се воведе типично македонско кирилично писмо, кое е прилагодено за одразување на фонетските вредности на македонскиот јазик.

Кара­џиќ, кој вметнува дополнителни букви во системот на дотогашната српска азбука, имено, ‘Ћ’ и ‘Ђ’ за токму српските фонеми, со што се дооформи српската кирилица.

Низ историјата, тие не потклекнаа пред ниедно ропство, не паѓаа во депресија, а згора на тоа умееја да ги сочуваат македонските традиции, обичаи, верни беа на македонската носија, при тоа цело време го говореа македонскиот јазик!

А жито море пезевенк ниазеден, се раѓа ли тука пченица, колку жито имаш? - ’ржеше тој турчинот зборувајки го многу добро македонскиот јазик.

Тие сите можат да се третират како древно македонски племиња во рамките на древно македонскиот јазик, бидејќи зборувале на древен македонски или на дијалекти од древниот македонски прајазик.

Почвата на Македонија изобилува со докази, за една досега незабележана автентична цивилизација со македонски јазик.

Не сте знаеле за една НОВИНА која се објави дека: Древниот македонски јазик бил супстрат кој во себе содржел најупростен графички и фонетски систем, односно најупростен вокален и консонантен во секојдневната употреба и комуникација!

Дали постои начин да најдам примерок од романот Времето на козите на македонски јазик што би им го подарила на моите Родители со најголема радост за Божик?

Учителска школа завршил во Скопје, а подолго време работел како учител во Битола и Скопје (тој е еден од првите учители што децата ги учел на македонски јазик во уште недоослободената татковина).

Николески е автор на стихозбирката „Македонче“, објавена 1946 година со која беа поставени темелите на современата македонска литература за најмладите.

- Ете, дошла инџилера... - рече тој на расипан македонски јазик.

Кога инженерот се качи на убавиот бел коњ, командирот го пофали коџобашијата: - Аферим!

Јас би рекла дека секогаш беше сурово чесен и ненаметлив.

Никогаш ништо не земаше, туку чекаше да го добие тоа што го заслужил.

Сепак, дипломираше во првата генерација студенти на Филолшкиот факултет во Скопје, македонски јазик и литература.

Мојот татко, кој е еден од ретките познавачи на македонскиот јазик и правопис со години работеше како коректор во печатницата на Нова Македонија (првиот весник на македонски јазик)...

Нивната мала ќерка, која веќе научила многу добро да говори француски, не знае да чита ниту да пишува на македонски јазик.

Но, нашите луѓе бараат весници и списанија на македонски јазик.

Келн за нас е познат и по тоа што овдешната радио-станица, еднаш неделно, по 20 минути, емитува вести на македонски јазик.

„Фордот“ се прилепи до мене и, штотуку сакав да протестирам, кога од колата на македонски јазик, некој ме праша: - Како е скопјанец?

Само подбивно ме запрашува: - Растеш, малечок!

Со широко насмевнато лице се вртеше де наваму, де натаму и се обидуваше нешто да рече.

„Кој е Марко?“ праша наставничката по македонски јазик.

Ех, кога ќе пораснам голем...

Ташко не ни одговараше, затоа што сите прашуваа одеднаш.

Во таа прекрасна врева не забележавме дека одморот завршил и дека веќе влегла наставничката по македонски јазик.

Токо, ајде брго да ме одведиш кај него.

— Каде така ноќески, коџабаши? — го праша стражарот на македонски јазик.

Во рамките на Кралството СХС на македонскиот народ му била негирана неговата национална и културна посебност, била забранета употребата на македонскиот јазик, забрането формирањето на македонски политички партии, македонските презимиња биле заменети со српски и др.

На 3 мај 1945 е објавена и првата азбука на македонскиот јазик.

Македонскиот јазик бил воведен како службен јазик во македонската држава.

Истиот бил отпечатен со латинско писмо на македонски јазик (леринско-битолски дијалект), но никогаш не бил пуштен во продажба, а не се отворило ниту едно училиште на македонски јазик.

На воен план Македонија била поделена на четири оперативни зони.

Во училиштата наставата се одвивала на српски јазик, а учителите биле дојдени од Србија.

Меѓу другите била печатена и книгата “Утешение грешним” од Пејчиновиќ.

По Резолуцијата на Информбирото во делот на Македонија под Бугарија беа укинати дотогашните национални права на Македонците кои ги уживаа во рамките на културната автономија во периодот 1944-1948 и беше забранета употребата на македонскиот јазик и било каква културно-национална пројава на Македонците.

Во градот Просочан била воспоставена и народна власт, а на одржаниот митинг се зборувало и на грчки и на македонски јазик.

Со Првото заседание на АСНОМ и неговите историски одлуки македонскиот јазик за прв пат станува признат и рамноправен јазик со другите јазици.

Печатените книги во првата македонска печатница го ширеле народниот македонски јазик и го истиснувале црковно-словенскиот.

Тој изготвил национална платформа во која била потенцирана македонската национална самобитност а во нејзините документи бил офицаијализиран македонскиот јазик.

Востанието било загушено од Бугарите.

ЕВРОПА И ПОЛОЖБАТА НА МАКЕДОНЦИТЕ ПОД ГРЦИЈА, БУГАРИЈА И СРБИЈА МЕЃУ ДВЕТЕ СВЕТСКИ ВОЈНИ По 1918 од историската сцена биле симнати три империи: Австро-Унгарската, Руската и Османлиската и династиите: Хабзбурговската и Романови.

Во младата македонска држава започна процесот на организирање на бројни државни институции.

Во 1926 бил донесен Указ за промена на имињата на населените места, географските топоними и др.

Есента 1945 согласно донесената уредба, започна спроведувањето на колонизацијата на Војводина.

Официјалната бугарска политика застана на гледиштето дека македонски народ и нација не постојат.

Таа, на магичен начин, ја поврзува реалистичката постапка на Јован Бошковски, авторот на првата збирка раскази на македонски јазик, со некаков си урбан „фантастичен реализам” на Веспа Демонска, на пример; или, Урошевиќевата постапка на „онеобичување” со гротескната слика на градот на Ермис Лафазановски; или, налудничавото Скопје потонато во православна хистерија од Самураи на Славко Јаневски со новиот сензибилитет и урбаниот пејзаж на Буде; или, лирски снажното стареење и изумирање на нештата од расказот на Димитар Солев со осаменичкото, отуѓено и невротично „живуркање” на студентот од Ѓон на Драги Михајловски; или, Чаршијата од предземјотресно Скопје на Данило Коцевски со денешниот Битпазар од расказите на Јадранка Владова; или, фактографското отсликување на личните спомени врзани за скопското предградие на Ташко Георгиевски со александриската или „борхесовската” постапка на ерудиција која ја негува Венко Андоновски...

Затоа тие од својата централа Force 399 ќе побараат “може ли идната пропаганда да биде на македонски јазик на кирилица повторувам кирилица.

Владата се обидува да воведе македонски јазик и институционални закони наспроти српските.

Уште повеќе што извештајот ги негирал дотогашните статистички податоци за бројот на Македонците во Грција и докажува дека Македонците останале Македонци и македонскиот јазик останал “домашен јазик... на полето, на селските улици и пазарот“, а грчкиот јазик “се смета скоро за странски јазик, на Грците не им се верува ништо, се сметаат во целосна смисла на зборот како странци...регионот е природно словенски, а не грчки“.

167 За време на својот престој тој забележал дека македонските села Грците ги именуваат како “бугарски“, дека под режимот на Метаксас македонскиот јазик бил целосно забранет, и според него, било “многу тешко да се процени односот меѓу македонското и грчкото население во областа северно од Солун, но судејќи според јазикот кој се зборува, јас би рекол дека доминираат Грците“.

Оттогаш интензивно се занимавал со пишување на раскази.

По ослободувањето на Македонија Иван Точко го објавил својот прв расказ на македонски јазик, „Јон“, во првиот број на литературното списание „Нов ден“.

Само Торбеши, со македонски јазик и исламска вера. - Тоа значи, наши.

Татко беше тивок, методичен, но тешко успеваше своето знаење да го преточи на македонски јазик којшто не го владееше толку добро.

Одлично го познава македонскиот јазик.

Ги има и постари, ги има и млади, одат од група до група, од човек до човек, се поздравуваат зборуваат на некој изменет македонски јазик, употребуваат и некои непознати зборови, штракаат со своите фотоапарати, други ловат со филмски камери сѐ што се случува, за да кажуваат таму, преку големите води како се живее и како се празнува во нивниот стар крај.

Поетот застанат спроти македонскиот јазик како да се наоѓа пред неосвоивата тврдина во времето: кога ќе си помисли дека ги отворил нејзините порти – се покажале други, трети...

За едно друштво да може да учествува во распределба на квотата на работници треба до Министерството за труд и социјална политика да достави барање од трговското друштво, документ за регистрирана дејност во Централниот регистар на РМ или документ за тековна состојба на правното лице, потоа документ за вкупниот број на вработени во трговското друштво од кои најмалку десет работници да биле во работен однос на неопределено време најмалку 6 месеци пред пријавување на трговското друштво на јавниот повик, образец М1 и М2 за вкупниот број на вработени работници во трговското друштво, со преглед на пријави и одјави во задолжително социјално осигурување за друштвото издадено од Агенцијата за вработување на РМ, потврда од Управата за јавни приходи за платени даноци, придонеси и други јавни давачки, потврда од надлежен суд дека не е отворена стечајна постапка и потврда од Централниот регистар на РМ дека не е поведена постапка за ликвидација. (чл. 5) Трговското друштво кое добило право на упатување е должно пред упатување на работниците во другата држава за работа по конкретен проект да достави до министерството надлежно за работите од областа на трудот: барање за добивање на согласност за упатување на работници кон кои приложува договор за работа со фирма од друга држава за конкретен објект со превод на македонски јазик и неговото кирилско писмо, меѓусебен договор кој мора да биде потпишан од работодавачот и работникот со кој се регулираат правата обврските и одговорностите на работодавачот и работниците кои се упатуваат на привремена работа во друга држава кои по правило треба да се исти како и на работниците во тоа друштво во земјата и список на работници кои ги упатува на работа со назначување на датумот од кога се во работен однос. (чл. 15) Со законот е превидено дека корисникот на правото на упатување е должен да ги почитува одредбите од договорот или спогодбата за 78 упатување како и општите прописи за работните односи во врска со испраќањето на работниците во друга држава. (чл. 18) Корисникот кој има право на упатување на работниците е должен писмено да го извести Министерството за труд и социјална политика за датата за започнување на користењето на ова право.

Пополнувањето на работно место на давател на јавна услуга може да се изврши преку вработување или мобилности преку распоредување или преземање (чл. 11 од ЗИДЗЈП/фев.14), а кандидатот треба да ги исполнува следните услови: (1) да е државјанин на РМ; (2) активно да го користи македонскиот јазик; (3) да е полнолетен; (4) да има општа здравствена способност за работното место и (5) со правосилна судска пресуда да не му е изречена казна забрана за вршење на професија, дејност или должност (општи услови), а покрај овие услови кандидатот треба да ги и исполни и посебните услови: (1) да има соодветни стручни квалификации потребни за работното место; (2) да има соодветно работно искуство потребно за работното место и (3) да поседува соодветни посебни работни компетенции потребни за работното место (чл. 12 од ЗИДЗЈП/фев.14).

Засадувајќи го семето на македонскиот национален идентитет, со децении навредуван, унижуван, дразнет, од туѓи слуги и послушници разни, без да го реализира на литературен план родниот македонски јазик, умира на прагот од новата македонска ера, но остава зад себе ученици, неверојатни лица, Македонската револуционерна организација цела, Крсте Петков Мисирков, како негови неверојатни дела...

Беше одушевен од идејата да се приопштат на македонски јазик романите на Стојан Христов, поранешен американски сенатор, роден во село Кономлади, крај Лерин... (Божин Павловски: Розево на црното, ”Време спроти Духови”, АЕА Corporation, Мисла, 2004, стр. 7374).

Повод за неговата втора посета во Македонија била и промоцијата на неговите четири романи преведени на македонски јазик: Мојот американски аџилак (второ издание); Орелот и штркот; Мара; Лавот од Јанина.

Така, размислата на академик Божин Павловски дали треба да се побрза со преведувањето на делата на Стојан Христов на македонски јазик, академик Блаже Конески, меѓу другото, му посочил на овој наш денешен деец исто така Македонец од Македонија и Македонец од македонската дијаспора: Кога се интересирав дали треба да се побрза со приопштувањето на македонските автори кои создале дела на други јазици, тој (Блаже Конески) ме охрабри со тврдењето дека се работи за творештво кое природно ќе си легне во нашите традиции.

Едниот случај бил кога била објавена неговата книга на неговиот мајчин македонски јазик и честа да биде гостин на родната земја, кога таа е слободна држава и е ковач на својата сопствена судбина, другиот случај бил кога неговиот автобиографски роман Ова е мојата татковина бил најден на канцелариската маса во Белата Куќа на Претседателот Франклин Делано Рузвелт, веднаш по неговата смрт.

Таа година од печат излегол неговиот роман Мојот американски аџилак (1953) во превод на македонски јазик.

Сега, кога книгата е обликувана, завршена и во конечното руво, доаѓам до сознание дека ако не ја напишев, ќе бев сиромашени лишен од големото задоволство да се почувствува изразноста на македонскиот јазик во прозен исказ.

Тоа лето ме напуштија зборовите“. (Глувче) Навистина е прав авторот кога, во своето обраќање до читателите, забележува: „ќе бев сиромашен и лишен од големото задоволство да се почувствува изразноста на македонскиот јазик во прозен исказ“.

Од каде ќе се најдат средства за нови учебници, кој ќе ги подготвува, од чии средства ќе се издржуваат училиштата со македонски јазик? – Очигледно, штом комитетите и македонската интелигенција во Бугарија ќе почнат да му се противат на новото течење, или, ако не му се противат, просто не го поддржуваат, јасно е оти од него нема да остане ништо: фантазиите на неколцина Македонци ќе бидат исмеани и повеќе ништо.

И така, првото нешто што ќе треба македонската интелигенција да го извојува тоа е: отстранувањето на недовербата меѓу интелигенцијата со разно национално и религиозно образование; обединувањето на таа интелигенција како во самата Македонија така и зад нејзините граници; заедничкото опсудување на општите интереси на Македонците; отстранувањето на национално-религиозната омраза; воспитувањето на Македонските Словени во чисто македонски национален дух; задолжителното изучување на македонскиот јазик и литература во средно-учебните установи во градовите со словенско население; обучувањето во селските училишта со словенско население на македонски јазик.

Но овој пат таа нема да има други цели, туку преку добиената културна автономија за Македонија да ја јакне македонската индивидуалност, преку создавање македонски културно-просветни установи на македонски јазик и создавање македонска самостојна црква на чело со македонски патријарх.

160. Мисирковата поделба на нашиот литературноисториски развиток на три периода не е без основа, особено ако се има предвид целта и времето на периодизацијата: првиот период го претставува времето до појавата на националистичките пропаганди во Македонија и до задушувањето на употребата на старословенскиот како литературен јазик; вториот – времето на националистичките пропаганди (до појавата на книгава, 1903), кога се воведуваат туѓите јазици во Македонија како литературни, период што е како „непреодна стена” помеѓу претходниот и новиот што тој го очекуваше со реформирањето на Македонија и со воведувањето на македонскиот јазик како литературен за сите Македонци, изграден врз основа на резултатите од развитокот на современите народни говори, коешто го смета како трет период што го наречува „преродба”.

Историски факт е дека сѐ до 60-тите години на XIX век македонскиот јазик, па дури и со извесни учебници на „македонското наречје”, се употребува во приватните и во општинските училишта во Македонија.

Исто така во тоа време, во учебната 1900/01 година, П.А.Лавров првпат го воведува македонскиот јазик како посебен курс на Петербуршкиот универзитет, а специјално за Мисиркова распишува конкурс за златен медал на тема „Народните песни на Македонските Словени како етнографски извор” (1901) што потоа ја брани како дипломска работа „Кон прашањето за народноста и причините за популарноста на македонскиот крал Марко” (1902).

Јагиќ беше наклонет кон посебноста на македонскиот јазик и тоа и јавно го изрази во една своја статија во виенскиот весник „Die Freie Presse” во времето кога Мисирков беше уште во Битола, којашто предизвика остра реакција на Балканот; особено во Белград.

Ако пак Патријаршијата го продолжи прогонувањето на македонскиот јазик меѓу Македонците и наместо него го пропагира грчкиот јазик, со тоа ќе ги натера Македонците да гледаат на неа како на орудие на грчката национална пропаганда.

39. Освен В.Чернодрински, кој впрочем и не беше висок функционер на Организацијата, не ни е познато некој од раководните функционери да издавал книшки на македонски јазик.

Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л.Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д.Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенските јазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици.

Како следбеник на идејата за полно одделување на нашите интереси од интересите на балканските народи и за самостојно културно-национално развивање, јас и ја напишав на централното македонско наречје, кое за мене отсега натаму има да биде литературен македонски јазик.

122. Георги Баласчев (1869-1936) од Охрид е историчар и публицист, познаник на Мисирков од заедничкиот престој во Белград (1889) и во Софија (1890), кој во времето кога се ставаа основите на ММКД, под псевдонимот Езерски, ја објави првата книга на македонски јазик за „лозарското” движење „Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци…” (Софија, 1890).

По таа историја може да се проучи како сегашните варијации се добиени од постари и последниве од еден општ македонски јазик, а тој од една јужнословенска група итн.

И вистина дијалектот велешко-прилепско-битолско-охридски е јатката на македонскиот јазик, зашто на запад од него е дебарскиот (рока), на југ – костурскиот (ронка), на исток – источниот или солунскиот (р’ка) и на север – скопскиот или северниот (рука).

Ако притоа додадам дека пропагаторите на македонскиот сепаратизам се зафатиле мошне студиозно и со ентузијазам да печатат книги, речници, читанки, историски учебници и граматика на македонски јазик, тогаш можете пореално да ја сфатите опасноста за бугарштината во Македонија.

39. Но тие луѓе или се ограничија со издавањето на неколку книшки на македонски јазик, или пак се ограничија со зборување македонски дома или со своите земјаци.

” На 13.11.1903 год. по разговорот со Мисирков во Софија, во времето кога се печатеше неговата книга, Е.Спространов запишал: „Уверен сум дека неговиот македонски јазик ќе трае ден до пладне.

По враќањето од Македонија Лавров заедно со Мисирков работи врз „граматичкиот опис” на Мисирковиот роден говор, а самиот Мисирков направил „опис на неговото родно село Постол на месниот говор” што е всушност неговата прва досега позната научна работа на македонски јазик (1900).

53. Тогаш ќе се избегне конфликтот помеѓу и Грците и Македонците, зашто последниве не бараат тие што зборуваат грчки да имаат во своите цркви старомакедонски јазик а во училиштата сегашниот македонски јазик, ами тоа се бара само за оние што зборуваат македонски.

Ова ме наведува да се прашам што би напишале луѓето кои ги користат и чувствата и мислата истовремено, ако за тоа имаат можности на билетите или на некоја дозволена површина за пишување после гледањето на претставата продуцирана од наша театарска куќа, а во која токму во Годината на македонскиот јазик, се зборува на англиски?

Имено, кога за време на Велигденските празници бев во едно грчко село близу границата со нашата држава, повеќето од луѓето што ја сочинуваа полноќната процесија зборуваа на македонски јазик.

Кутрите, од страв дека се жива бласфемија во музиката, она што сакаа да го кажат пеејќи, го кажаа на туѓ јазик и тоа во годината која е прогласена за Година на македонскиот јазик.

Секој од нас знаеше што кажува, всушност, оној што слушаше знаеше што слуша оти претходно беше договорено, на јасен македонски јазик, за што всушност ќе ни биде муабетот.

Преводот на Књажнин Ј. Б. е извршен според изборот “Руска сатиричка проза на XVIII век” во издание на Ленинградскиот универзитет, 1986 година.

Јасно, прв пат на македонски јазик) е извршен според московското издание на “Сина книга” од 1989 година.

Ова е прв превод на рускиот сатиричар на македонски јазик.

Исто така, редок е, ако не и прв, преводот на прозниот Крилов на македонски јазик.

Неговиот превод (треба ли да се рече?

Преводот на Крилов, И. А. е извршен според горенаведеното издание.

Но, исказот „Цут рози во се црвени и пролет” е бесмислен во рамките на логичките правила (граматика) на обичниот македонски јазик затоа што не соодветствува на каква и да било состојба што може да се набљудува во реалниот свет.

Потоа веднаш да се консултира Институтот за македонски јазик и Филолошки факултет, и да се создаде АРМ- војнички жаргон.

Основното училиште "Гоце Делчев" од селото Јабука бара одделенски наставник по македонски јазик.

ЖАРКО ТРАЈАНОСКИ РЕЦЕНЗИЈА Идеологија и субјективитет

Една од најзначајните книги што последнава година се појави на македонски јазик, секако дека е книгата Идеологијата и Субјективитетот од Бранислав Саркањац (Метафорум, Скопје 1993, 304 стр.) Како што може да се насети и од самиот наслов, оваа книга е еден обид да се испита односот

Избегнувавме да зборуваме поконкретно, делумно и заради моето незнаење на албанскиот и нејзиното релативно добро познавање на македонскиот јазик.

Писмата некогаш беа пишувани на влашки некогаш на македонски јазик.

Колку и да се пластеа подоцна во мојата свест албанскиот мајчин јазик, македонскиот јазик на моето школување во Македонија со другите јазици како и српско-хрватскиот, бугарскиот, па францускиот, италјанскиот, германскиот, другите јазици на моето школување, остана жив засекогаш бабиниот аманет од заборавениот турски јазик, бабината синтагма а kapi, во која како да беа содржани пораките на сите учени и недоучени јазици!

Со истиот занес како кога ги преведуваше сиџилите, сега на Камилски директно од старотурски му ги диктираше на неговиот македонски јазик написите за лековитите билки.

Климент Камилски, чија идеја пред една година зачна во неговата глава и беше прифатена од Татко, негов верен балкански брат по судбина, за отстранување на опасните османскотурски заемки во балканските јазици, како да се почувствува повикан да го каже последното слово на крајот на мисијата: Ние, брате мој, само една година трагавме по опасните балкански османизми, поаѓајќи од твојот мајчин албански јазик и мојот мајчин македонски јазик.

Во првите повоени години бројот на турските зборови во македонскиот јазик, особено во дневниот печат, ќе биде видливо присутен како стремеж да се најде посебен збор во однос на другите југословенски јазици.

Овде немаше време да го научи како што треба службениот македонски јазик.

Слабото, речиси никакво, знаење на македонскиот јазик, како и неговото нечленување во Комунистичката партија, го спасија и семејството од натамошната Таткова судска кариера, која сигурно ќе завршеше неславно за секогаш сомнителниот албански емигрант.

Набргу му беше најдено местото како толкувач од османскотурски на македонски јазик во Институтот за национална историја на Народна Република Македонија.

Климент Камилски, за разлика од Татко, одлично се служеше со мајчиниот македонски јазик, како и другите словенски, се разбира рускиот јазик во прв ред, ги владееше францускиот и шпанскиот, но се служеше и со турскиот јазик.

Авторот имаше чест да ги познава академик Оливера Јашар-Настева и академик Харалампие Поленаковиќ овие две маркантни личности да дели незаборавни моменти со нив, да им се восхитува на нивната ерудиција, мултиетничка и мултикултурна проникнатост не само во балканскиот јазичен сојуз туку и на неговото разгранување во сите други сфери на животот.

Климент Камилски стравуваше од опасните османскотурски зборови или турцизми во македонскиот јазик, а Татко остануваше потолерантен кон нивното присуство во мајчиниот албански јазик.

Во поодминати години тој имаше судни маки да го научи како што приближно треба македонскиот јазик од групата словенски јазици, со кодифицирана азбука и граматика малку време по неговата преселба во Македонија.

Климент Камилски во својата темелна потрага по турските заемки, најмногу поаѓајќи од својот мајчин македонски јазик, а потоа и од балканските, во духот на својата првична замисла да се справи со опасните турцизми, се задржа на заемки кои често се среќаваат во разговорниот јазик (повеќето придавки) што се употребуваат како грди, срамни изрази.

Камилски беше фасциниран од личноста на Фаик Коница, му кажуваше на Татко дека и тој би бил на негова страна, бранејќи го својот мајчин македонски јазик.

Во текот на потрагата се уверивме, јас посебно, дека нема опасни зборови, туку нивна злоупотреба.

Татко беше тивок, стрплив, методичен, но тешко успеваше да го преточи своето знаење на македонски јазик, којшто не го владееше толку добро.

Тој добро знаеше дека развивањето на писмениот македонски јазик, потоа зацврстувањето на литературниот јазик по војната, одиграа можеби решавачка улога во судбината на турските заемки во македонскиот јазик.

Првин Татко и Камилски се нурнаа во длабока потрага по турцизмите и османизмите во јазиците кои им беа блиски: Камилски во мајчиниот македонски јазик, во блиските словенски јазици, како српскохрватскиот, но и западните јазици кои ги познаваше: во прв ред италијанскиот и францускиот, но имаше познавања и од ароманскиот, додека Татко во албанскиот турскиот мајчин јазик, источните јазици, францускиот, италијанскиот, делумно германскиот.

Но Климент Камилски најголемата благодарност и восхит му ги должеше на Андре Мазон, кој ја беше утврдил посебноста на македонскиот јазик, близок до српскиот и бугарскиот, но различен од обата.

Неговиот мајчин македонски јазик, којшто беше службено кодифициран пред само неколку години, со утврдена азбука, граматика и правопис, но со богата орална и книжевна традиција, најден во океанот на словенските јазици, група во која припаѓа, сега требаше да се ослободува од натрапничките турцизми кои со векови се одржувале во јазикот, во еден вид јазично заедништво и со другите балкански јазици.

И Климент Камилски, моќен полиглот на западните јазици, одличен познавач на францускиот, шпанскиот, италијанскиот и други, потоа на балканските јазици, беше на посебен начин обземен од судбината на својот мајчин македонски јазик, со задоцнета кодификација.

Меѓу многуте тој ги издвои: абдал од арапски abdal, азган, аирс`з од турски хаирсиз, ајван турски hayvan, ајљаз од турски haylaz, арамија од турски harami, аџамија од персиски acemi, баксуз од турски bahtsiz, будала од арапски budala, билмез од турски bilmez, дембел од турски dembel, едепсаз од турски edfipsiz, зевзек од турски zevzek, катил од арапски katil, копук од турски kopuk, курназ од турски kurnaz, маскара од арапски maskara, муфтеџија од турски mfteci, намќор од персиски namkr, пезевенк од турски pezevenk, резил од арапски rezil, сарош од персиски sarhoş, тамавќар од арапско-персиски tamahkar, туткун од турски tutkun, ќелепур од турски kelepir, ќерата од турски kerata, угурсуз од турски ugursuz; шејтан (ѓавол) од арапски şeytan; шерет од арапски şeret; шапшал од турски şapşal и други.

Пишувањето на романот Балканвавилонци не можеше да се замисли без повеќегодишното консултирање на фундаменталните лексикографски дела на угледните балкански автори како што се Речникот на ориентализмите во албанскиот јазик (околу 4 500 зборови со турско, арапско и персиско потекло) на лексикографот Тахир Н. Диздари, започнат да се пишува за време на неговата интернација во Италија во 1940 година (преиздаден во Тирана во 2005 г.: Tahir N. Dizdari, Fjalor i orientalizmave ngjuhn shqipe, Instituti shqiptari mendimit dhe qytetrimit islame, Tiran, 2006), драгоцениот речник на турцизмите во српскохрватскиот јазик (на Абдулах Шкаљиќ (Abdulah Skaljic, Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, Svjetlost, Sarajevo, 1966) драгоцената монографија, работена со високи научни дострели на академик Оливера Јашар-Настева, Турските елементи во македонскиот јазик, (како посебно издание на Институтот за македонски јазик Крсте Мисирков, Скопје 2001), реткиот и драгоцен труд, докторската дисертација на Харалампие Поленковиќ, бранета во 1939 година под менторство на проф.Петар Скок, Турските елементи во ароманскиот јазик (со компаративен лексички приказ на сите заемки во балканските јазици објавена од МАНУ, 2007 година).

Според основоположникот на кодификацијата на македонскиот јазик, Блаже Конески, бројот на турските зборови се намалувал секој ден.

Додека зборуваше Татко, нему му проработуваа асоцијациите за неговиот сонародник Григор Приличев, чиј трагач бил по тајните на неговиот живот и дело, тој реши да му зборува на Татко, за неговата судбина, кој во потрагата по својот мајчин македонски јазик, постигна совршенство пишувајќи ги на грчки јазик своите култни дела, епосот Сердарот и Скендербеј.

Климент Камилски ги следеше и другите научни дела на Андре Мазон од областа на славистиката, како на пример, Морфологијата на аспектите на рускиот глагол (1908), Граматика на чешкиот јазик (1921), Граматика на рускиот јазик (1943) и други.

Татко можеби имаше поголема среќа со наследениот турски јазик од мајка со студиите во младоста во Цариград, во албанскиот беше целосен, го владееше францускиот, се служеше со италијанскиот и германскиот (знаењата на овие јазици им ги должеше на окупациите на родниот Поградец за време на Првата и на Втората светска војна), тешко се справуваше со македонскиот јазик, кој го научи, но и недоучи, доцна во животот.

Бил учесник на повеќе научни собири од меѓународен карактер, одржани во Македонија и во странство: Македонско-руска научна конференција (Охрид 1995), Македонско-чешка научна конференција (Охрид 1996), Руската литература во контекстот на светските литератури (Москва 1993), Литературата на руската емиграција во културниот контекст на Европа во ХХ век (Софија, 1993).

Бил: Новинар во “Нова Македонија” (1971 – 1977) Уредник за уметничка литература во издавачката куќа “Мисла” од Скопје (1977 - 1980) Уредник на емисијата “Литературен мозаик” на Македонското радио (1980 – 1985) Лектор по македонски јазик и литература на Карловиот универзитет во Прага (1994 – 1997) Акредитиран новинар на Македонското радио за Средна Европа од Прага (1994 – 1997) Студиски престои: Руски стипендист на Универзитетот Ломоносов во Москва (во академската 1989 – 1990 г.) На покана на Универзитетот Ломоносов од Москва остварил студиски престои во Русија и во 1993 и 1994 година.

Во 1956 година дипломира на Филозофскиот факултет во Скопје, група југословенски книжевности и македонски јазик.

- РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКАТА НАРОДНА ПОЕЗИЈА, Институт за македонски јазик “Крсте Петков Мисирков“, Скопје, Редактор Баже Конески.

Г. С.: ...читателите на преводот на македонски јазик се во посебна предност пред,, да речеме, читателите на оригиналот, затоа што според Д.Х. оваа книга всушност и нема оригинал во вообичаената смисла на зборот.

На некој извртен македонски јазик.

Уште од петтата година Доста започна да ја учи Нешка да брои барем до сто и тоа не само на мајчиниот македонски јазик, ами дури и на турски и грчки.

Во тоа време, благодарејќи ѝ незе, посолидно го совладував македонскиот јазик, ама исто така и добро цртав.

До него Благоја Бардавски и Јакуб Селим кој е хендикипиран што не го познава добро македонскиот јазик.

Ако среќавањето пред тој јунски ден, во јануари на таа година, со пламените стихови на „Очи“ и „Љубов“ говорени од Ацо Шопов на конгресот на македонската младина во скопскиот офицерски дом беше сето во егзалтацијата и патосот на големото славје на слободата и во првата фасцинација со убавината на ослободениот македонски јазик, доживувањето на Рациновите елегични, чемерни стихови на болката и убавината на неговата Балада, се откриваше како трагично идентификација на самиот Рацин, во смртта, во онаа „кара смрт“, со непознатиот војник од една друга војна, - Големата, „световната“ - идентификација што ги исполнуваше и обединуваше луѓето во заедничка тага.

И уште една важна работа: апсолутно инџ), „техно” (Т. Лири)... сме свесни за лекторско-коректорската несовршеност Оваа дескрипција ви ја на Маргина (меѓу посериозните нешта, на пример, е неускладеноста на виртуелно и виртуално), но се пот­турнуваме под нос само обидуваме, во рамките на нашите можности, јазикот на за да ве потсети: власта Маргина сепак да биде еден убав, урбан, современ и ви е на дофат на раката, лексички комплексен македонски јазик. само треба да се грабне!

Авторе, авторе, свеќата ти прегоре...“ смислувајќи римуван македонски јазик му рече Летка.

Ја избричи брадичката, на капата си соши петокрака ѕвезда и сега го учи македонскиот јазик.

Мојата искрена благодарност до Марија Тодорова заради нејзината помош во преводот на моите текстови од англиски на македонски јазик, како и за постојаната поддршка и поттик. 129 ИНДЕКС Адорно, Теодор 80, 85 Акончи, Вито 67, 118 активизам 51, 75, 107, 108, 118 Андерсон, Малколм 16, 20 апатридија 33-37 Арент, Хана 76, 79, 95-98 аутсајдер 9, 14, 57-58 Бауд, Михиел и Вилем ван Шендел 12, 22, 23, 55, 57 Бауман, Зигмунт 40 Бенхабиб, Сејла 97-98 Берлински ѕид 21 билборди 102-111, 117 регулација на, 103-104 Бонито Олива, Акиле 111 Бордерхак 50-52 Бродел, Фернан 9 Валерштајн, Имануел 24 весници 71, 81, 103 Водичко, Кшиштоф 113-116 Вохенклаузур 52-53 130 Гиденс, Ентони 38 глобализација 38-40, 45-47, 49 дефиниции 38-39 граници дефиниции 11-13 функции 14 и идентитетот 24 Грос, Елизабет 10, 25-26, 57-58 Гупта и Фергусон 60 détournement 106 Димитријевиќ, Брацо 110-113 Донан, Хестингс и Томас Вилсон 21, 61 Еко, Умберто 59 зонирање 44, 103 Жижек, Славој 107 Илич, Фран 50-52 Иригаре, Лис 26 јавен простор дефиниција 70 функции 72-73 јавна уметност 113, 115, 118, 119 Келнер, Даглас 81, 90, 92 131 Клајн, Наоми 69, 102, 106, 107, 117 Коен, Едвард 39 Кон, Маргарет 76 Кристоф, Ладис 13 културно попречување 105-109 Леви, Примо 29 Лефевр, Анри 75 Лефор, Клод 67 Маркс, Карл 91 Маркс, Гери 16, 19, 40, 43 Мекартур, Даглас 33 Мичел, Дон 73, 74, 78 Муф, Шантал 94-95 надзор 19, 22, 40-45, 68, 76-78 надидентификација 107 Негри, Антонио 43-44 Омае, Кеничи 39 Пелерин, Хелен 16, 25, 30, 32, 45 Прескот, Џ.Р.В.

Кристијан Фаур, директор на Технологии за соработка во уметноста при Универзитетот Денисон, Охајо, САД, беше љубезен да ми помогне во обезбедувањето пристап до академските списанија во САД.

Студиравме во една генерација со новинарот Ванчо Меанџиски - книжевност и македонски јазик.

Во Речникот на македонскиот јазик три збора стојат едно под друго: Орлица, само гледа и само памети, наизуст ги знае имињата на сѐ што било загледано нагоре.

Господине, Според тоа што сте ми го пишувале, Патрик Крисман го усовршувал македонскиот јазик преведувајќи го романот Времето на козите што своевремено го открил.

Ќе се борам колку што можам да докажам дека нема јазик на кој не се рлаче и не се страда, нема јазик на кој може докрај да му се биде верен...

Би сакал да ви пренесам еден објавен текст за моите потраги и размисли, на некој начин расрнат помеѓу албанскиот и македонскиот јазик, во потрага по излез во јазикот на татковата душа: Еден ден, кога на прагот на пеколот или од рајот (со помали шанси) ќе се најдам пред небескиот трибунал на моите албански предци, сигурно ќе бидам обвинет за, велепредавство, затоа што додека живеев на рланетата Земја го изневерував мојот мајчин јазик, пишувајќи и на јазиците на другите, на јазиците на народот со кој живеев и оние другите, со кои бевме соседи.

На крајот с пристиgнува, само треба да се биде трпелив...

Почитувана госпоѓо Лејбовиц, Јас во својот живот, со своето верување и пишување, верувајќи во заедништвото и соживотот, а не во делби и територијално разграничување според етничка определба, пишував на мојот мајчин албански јазик, но и на македонски јазик, завршувајќи го семејниот егзил, без да и се преруштам на друга дестинација.

Нам ни преостанува само просторот на француското јазично подрачје, да се претставиме со нашите различни светови, со нашите разлики, но се разбира да бидат прифатливи и стилски култивирани.

Планот за мојата сага по напишаните Татковите книги, Времето на козите, Атеистички музеј, Балканскиот клуч и преведени на француски јазик, ги опфаќаше и веќе објавената книга на македонски јазик Патот на јагулите, па другите кои беа во тек на пишување романите Тврдина од пепел, Ервехе книга за една мајка, па Љубовта на Генералот, Мајчин јазик и Времето на јаничарите...

Можеби јас со моето пишување на албански и македонски јазик, му бев еден од примерите на неговата поврзувачка природа како човек.

Се разбира, јас не ги познавам ниту албанскиот, ниту македонскиот јазик, но ќе бидам загрижена доколку мојата забелешка би го засегнала вашиот преведувач, но еве за што се работи!

Неговата крајна констатација била дека "…регионот е природно словенски, а не грчки".

И покрај напорите на грчката држава од 1913 година да го промени етничкиот карактер на делот на Македонија под Грција со присилна асимилација и со денационализација, Еванс сепак ќе забележи дека "Македонците останале Македонци и македонскиот јазик останал домашен јазик… на полето, на селските улици и на пазарот", а наспроти тоа грчкиот јазик "се смета речиси за странски јазик, на Грците не им се верува ништо, во целосна смисла на зборот се сметаат за туѓи".

ПРЕД ПОВЕЌЕ ГОДИНИ, добри мои, преведов на македонски јазик една прекрасна поетска книга, со наслов „Русото перче“ од новосадскиот поет Мирослав Антиќ.