ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Ако тужителот ја преиначува тужбата така што, поради околностите што настанале по поднесувањето на тужбата, бара од истиот фактички однос друг предмет или паричен 58 износ, тужениот не може да се противи на таквото преиначување. (чл. 180, ст.1-2 и чл. 181, ст.1-2 од ЗПП). 4.  Органот ја води управната постапка и донесува решение [како конечен акт] – самостојно, во рамките на овластувањата утврдени со закон и друг пропис.

Овој луциден судија кој го водеше предметот, покажа одличен правен сенс (elegantia iuris) – што е сосема ретко од нашите партиски подобни судии, образовани во духот на бедниот и буквалистички правен позитивизам – кога заклучи дека прекинот на работата се случил спонтано поради незадоволството на вработените прогласени за технолошки вишок 49 кои со жив штит ги попречиле вагоните да тргнат од пероните на станицата и дека: „Не е јасно како може, без индивидуализација на делата на секој од тужителите посебно, тие да бидат казнети ‘во пакет’, и дали во конкретниот случај се работи за некој нов изум на ‘колективна одговорност’ кој тужениот се обидува да го примени во своето работење“!

Вреди да се одбележи дека со оваа пресуда, и покрај ригорозните и репресивни законски мерки насочени против организирањето штрајк, се востанови еден одличен судски преседан дека „блокадите се суштина на синдикалното делување“ (зат. цит. – стр. 3).

ДОО како последен работодавач во конкретниот случај, а не НУЦК, е всушност оној кој треба да биде тужен [т.н. приговор за res inter alios acta].

Со новата тужба тој бараше, а подоцна со Пресудата (донесена од судијата Ѓ. Радојков) и доби надомест на претрпена штета [reparatio damni] поради незаконит престанок на работниот однос во вкупен износ од 286.121 МКД (4.690 ЕУР) и тоа: а) 275.811 по основ на неисплатена плата која би му следувала доколку одел на работа; и б) 10.309 по основ на пораст на животните трошоци.

Но, сепак, важно е да се истакне дека, настрана од сѐ, судската пракса не потфрли во конкретниов случај – барем кога беше во прашање правната заштита на работничките права.

2 Токму во духот на онаа позната максима дека „задоцнетата правда е неправда“, мора да се стави до знаење дека вака воведените законски рокови од инструктивни, треба да станат облигаторни за судиите – на тој начин што би се предвиделе и санкции за нивно непочитување.

А во ЗТПОК (1993) зборот „франшизинг“ беше употребен само еднаш – во делот на казнените одредби (чл. 101, ст.1, ал.4) – од што имплицитно под овој термин се подразбираше „облик на располагање и/или продажба на општествениот капитал“.

Обраќањето за остварување на своите загарантирани права таа го реализира после две години откако истите ѝ се прекршени, поточно кон средината на 2003.

За спорот никогаш не се обрати, ниту пак побара помош од правната служба на СОНК. 64 Бидејќи неговите писма и барања упорно беа игнорирани –  Митревски, во текот на месец јануари 2007, конечно покренува судски спор за враќање на работа пред надлежениот Основен суд – Битола.

По ова и обете странки поднесуваат жалби – МВР преку Државниот правобранител на РМ,6 кој го застапуваше во конкретниов случај, и преку дипломираниот правник (С. Арсовска) вработена во МВР, која исто така имаше полномошно – бара укинување на пресудата; додека, пак, штипскиот адвокат на Б. Н. бара зголемени парнични трошоци.

Овластеното службено лице на органот надлежен за водење на постапката, самостојно ги утврдува фактите и околностите и врз основа на така утврдените факти и околности ги применува законите и другите прописи на конкретен случај (чл. 13, ЗОУП).

Во вршењето дискрециони овластувања секој избран или именуван функционер или службено лице е должно одлуките да ги донесува совесно, водејќи сметка за сите факти и околности на конкретниот случај и за начелото на законитост и справедливост.

Ниту таа, ниту колегите кои се решиле на ваков чекор – по судски пат да си ги остварат своите права – не се обратија до Трудовата инспекција, бидејќи немаа верба дека овој државен орган нешто би помогнал во конкретниот случај.

Благодарение на нејзините контакти со централниот синдикат таа добива поддршка и правна помош во остварувањето на нејзините работнички права.

Откако дознаваат за ова, раководните структури во НУЦК, исто како и претходно, остануваат сосем рамнодушни но, во одговорот на тужбата, тие се повикуваат на тоа дека немаат пасивна легитимација т.е. не можат да бидат тужени,8 затоа што Министерството за култура како потписник на договорот за закуп или, пак, трговското друштво С. Р. С. ДОО како последен работодавач во конкретниот случај, а не НУЦК, е всушност оној кој треба да биде тужен [т.н. приговор за res inter alios acta].

Имено, за оној кој не е правник – можеби и апсурдно делува податокот дека за спор од 100 ЕУР, парничните трошоци [теоретски, но и практично] може 2.  На пример: Нешевски vs РМ (Жалба бр. 14438/03, Пресуда од 24.IV.2008); Ѓозев vs РМ (Жалба бр. 14260/03, Пресуда од 19.VI.2008); Димитриева vs РМ (Жалба бр. 16328/03, Пресуда од 6.XI.2008); Димитриевски vs РМ (Жалба бр. 26602/02, Пресуда од 18.XII.2008) и др. 303 да изнесуваат и 500 ЕУР па и повеќе, што зависи од околностите под кои се одвива секој конкретен случај.

На крајот, пак, од наративниот дел, секое интервју содржи кратко резиме, односно своевиден заклучок, кој со точки (***) е видно одделен од основниот текст, и кадешто се дадени поентите и впечатоците од секој конкретен случај – се разбира, по сопствено видување на интервјуерот.

Лошото искуство кое го има претрпено го одвраќа и од активирање во полето за заштита на работнички права, како и од самото учество во облици на протест и поддршка на работниците. ***

Во нашата деловна практика овој начин на стопанисување многу ретко се користи.

Исто така, сметаме дека конечно се созреани условите, сосем легитимно, да се постави прашањето за потребата од преиспитување на уставниот концепт на траен мандат на судиите, со сите негови позитивни и негативни аспекти – којшто кај нас се покажа како комплетно промашување, бидејќи наместо да стимулира независност и објективност на судиите, тој се извитопери во концепт кој поттикнува пасивност и незаинтересираност на судската фела за реалните проблеми на луѓето.

Овие лица се должни, во вршењето на својата функција или должност, да постапуваат совесно, стручно, непристрасно, без дискриминација или повластување на кого било, со целосно почитување на човековите права и слободи и човековото достоинство и без никаков личен интерес (чл. 37, ЗСК).

Но, во конкретниов случај всушност  – според оценка на судот – станува збор за консензуален Договор за здружување заради заедничко остварување и поделба на извесна имотна корист, односно материјална заработувачка па посоодветен термин од „ортак“ се чини дека би бил „заедничар“.

Интересно во целиот овој случај е тоа што судијката, при одредување на правото на тужителот, се повикува и на веќе востановената судска пракса или т.н. „прецедентно право“ на повисоките Апелациони судови од Скопје и од Штип (пр. РОЖ. бр.1157/09 и РОЖ.бр.160/10) – што секако е за поздравување, затоа што судиите во РМ конечно треба да го надминат правниот позитивизам на кој се научени и да почнат да го применуваа и „духот“, а не само „словото“ на законот.

Разочаран од самиот судски систем, а и од целокупниот институционален систем воспоставен во државата, тој не ја гледа добивката од сето ова и вели дека во иднина, доколку би имал повторно прекршување на неговите работнички права, тој воопшто не би 239 покренал судски спор!?

На ова, следуваше и законска затезна [по ново „казнена“] камата6 – која во конкретниов случај беше пресметана на не така занемарлив износ од 46.873 МКД (770 EUR) – со што целата сума, 113 по сите основи, која на крајот ја доби Марковски изнесуваше 344.635 МКД ( 5.650 ЕУР).

Во конкретниов случај тој страв го нашол својот израз во, како што и самиот збор вели, стравопочитта спрема институцијата професор, како инстанца на авторитет, кон која студентите се однесуваат исто онолку недискутабилно како што, како општествени субјекти, се однесуваат и кон другите општествени и политички институции.

Со ваквата формулација законодавецот преку „објективните причини“ остава преголема легална рамка за понеповолен третман на онаа категорија работници која има засновано работен однос со договор на определено време, бидејќи никаде во законскиот текст нема дефинирано кои причини би се сметале за „објективни“, што во пракса би можело да доведе до негативни импликации по правата на работниците, посебно што ваквата формулација напротив, би можела субјективните преференци на помоќната страна (работодавачот) да ги манифестира како клучни при детерминирањето дали во конкретниот случај станува збор за „објективен исклучок“ од забраната за дискриминација; в) во оваа група на антидискриминациски одредби спаѓаат и одредбите кои ја регулираат експлицитната забрана од дискриминација на работничка по основ на бременост, раѓање и родителство кои припаѓаат на т.н. „ранлива категорија“ работници, која ужива посебна заштита.

Што сакаше да постигнеш во конкретниов случај?

- Бев во потрага по татко ми - не се воздржав - а во потрагата не бирав сретства и не мислев на последиците!

Само толку сакам да знам.

А во конкретниот случај на геј-мажите, геј-културата е она од што многумина од нас мора да се одречат за да остварат геј-гордост – односно барем извесен вид на геј-гордост.

Американската машкост, а со тоа и американската геј-мажественост, налагаат жилава независност, здрава самодоверба, висока самопочит: накратко, негирање на потребата, на болката, „на огорченоста, самосожалувањето и на другите неутешни односи кон лишеноста“.254 Значи, разбирливо е што склоп од културни практики чија цел е справување со стварноста на страдањето, пркосење на немоќта и копање простор за слобода во еден општествен свет признат како непријателски и угнетувачки не само што нема да им биде привлечен на многу денешни подредени луѓе, туку ќе го претставува она што повеќето од нас – вклучително и жени, геј-мажи и други малцинства – мора да го отфрлат за да се издигнат до самочувство на достоинственост, гордост, независност, самопочит, моќност и задоволство и покрај сѐ.

Но, во овој конкретен случај, како и во многу други слични, вие, односно жената, а верувам и возачот, не сте го консултирале станичниот часовник.

Некое вчерашно утро, „вчерашно“ од пред месец или можеби од пред половина година, часовникот мртов-ладен си застанал, па така си стои без никој жив да се погрижи зошто не работи.