ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

На пленумот на КПГ од септември 1941 КПГ ги повикала Македонците со своето учество да се приклучат кон ослободителната борба на грчкиот, српскиот и бугарскиот народ како гаранција за нивното национално ослободување.

Истиот повик бил повторен и на пленумот на ЦК КПГ од декември 1942.

По формирањето на Националноослободителниот фронт ЕАМ во септември 1941 година, Македонците биле повикани да се приклучат кон ослободителната борба на грчкиот, српскит и бугарскиот народ како гаранција за нивното национално ослободување.

Претставителите, чии имиња ќе ви ги набројам подолу, на вашите читатели бездруго ќе им се чинат многу малку, кога ќе има предвид статистиката на бугарскиот народ.

Да се објасниме. Нашите читатели веќе знаат дека Цариградските друштва „Братство“ и „Македонска дружина“ во весникот „Право“ објавија отворено писмо до г. Мариновиќа (Јован Мариновиќ, српски министер на просвета) во кое ги осудуваат дејствијата на односното српско министерство и се жалат од српските пропагандисти кои сеат раздор меѓу српскиот и бугарскиот народ и наместо браќа и сојузници создаваат противници и непријатели.

Вистина е дека веќе одамна г.Милоевиќ составува некакви српски братства кои според неговите зборови должни се да го сеат србизмот не само во Македонија и Тракија туку и по бреговите на Средоземно Море, т.е. во Шпанија и во Африка. (г.Милоевиќ мисли дека Шпанците и Алжирците се Срби); вистина е дека неколку Милоевиќеви следбеници шират ретроградни идеи во Македонија и во Босна и Херцеговина; виситна е дека книгите на г.Милоевиќ и на архимандритот Пелагиќ бесплатно се делат, најпосле вистина е и тоа дека во белградското богословско училиште има и такви професори кои зборуваат дека бугарскиот народ е припрост и добродушен, но прашање е што произлегува од сето тоа.

Стопанот ни миловал, та ни оставил на векот славен Бугарски народ от 5 милиони, со хобав и сладок јазик бугарски, со хубава книга, от којато толко други славјански племена црпат наука, та сега да си оставим нашата мила татковина, нашата народност, сладокот наш јазик и хубавата наша златна бугарска книга, пак да се погрчем? Не дај Боже? Чувај Боже!...

Знам, как ке се најдат лјуге, които ќе ти пушта нешто песни, за да ги свирите со гајдат си, но аз оште од млади години, като си милвам гајда, пак, и од друга страна като ми ет мило за нашиот бугарски народ, кладох се да напиша нешто, за да го свирите.

Нам не ни допушта местово да ги изредиме сите ваши филолошки и етногравски блујаници, со кои обилуваше вашата статија, и сите гнасотии и клевети што ги упативте не само на егзархијата туку и на сиот бугарски народ и да ви покажеме кој пцуел вие или ние.

На филолошкото безумство умните луѓе одговараат со смеа и презир, а на политичкото шарлатанство ние одговараме со негодување и пцости: бугарскиот народ нема друго оружје.

`Рѓата на Милоша Милоевиќа нема да го извалка името на честитиот српски народ, а постапките на нашите цариградски чиновници нема да го обесчестат името на бугарскиот народ кој ги презира нивните совети и нема ништо заеничко со нив.

Проповедите на Милоша Милоевиќа и архимандритот Пелагиќ треба да ве засмејуваат а не да ве лутат; учителите кои (според зборовите на г-дин М. кој објави патриотски и многу остроумен протест во „Јавност“) се шетаат низ Македонија и кои сеат раздор меѓу српскиот и бугарскиот народ, би требало да се набркаат од бугарските краишта без протести и без никакви отворени писма; најпосле мислењата на белградските професори не би требало никого да лутат, зошто тие не се ништо друго туку само мислења а на секого му е допуштено да кажува умни работи но и глупости.

Но егзархијата, којашто вие уште од почетокот ја гледавте накриво, ви го попречи патот за емиграција, којашто вие ја експлоатирате уште од 1862 година па досега, по долго и горчливо искуство, ве прапозна кои сте и какви сте; а бугарскиот народ, кого вие го лажевте уште од почетокот на своето ослободување, ги одврати од вас очите откако ги одврати и своите надеж.

Тоа беше престапничко поведение кон македонските работи и главен престапник во нив се јавува официјална Бугарија и бугарскиот народ, којшто не можеше да ја натера својата влада да се застапи за своите македонски клиенти.

Поведението на бугарскиот народ кон руската војска и на бугарската интелигенција кон руските власти и дипломати беше такво што Русите илјада пати се каеја за своето занесување со „братушките”.

И така Револуционерниот комитет беше чисто македонска организација по произлез и по неговиот состав, но тоа беше само работа на еден дел од една од македонските националности, врзана по име и по црковно-училишните работи со бугарскиот народ и држава и нивните интереси.

Меѓу првите треба да се однесат: 1/ Македонците со своето обединување за преследување на интересите на својата татковина станаа важен фактор што навидум влезе во сојуз со бугарскиот народ и со сите негови официјални претставници за достигнување навидумни општобугарски интереси во Македонија, а всушност со тоа го направи бугарскиот народ и неговите официјални претставници и установи орудија за свои сопствени чисто македонски цели и интереси; 2/ Македонците од сојузници со Бугарите во решавањето на македонското прашање станаа господари на тој сојуз, во кој Бугарите фатија услужливо, а понекогаш и со горчина во душата да ги исполнуваат барањата на Македонците.

63. Како и на други места во книгата, Мисирков и овде му ги припишува на бугарскиот народ „глупостите“ што всушност ги правеле неговите претставници од разни партии и влади, на чело со кнезот.

Бугарскиот народ ја загубил скоро цела денешна Србија во корист на Србите и се помирил со мислата за таа загуба и не сметајќи ја за таква.

Ако сега нашите противници го допуштаат образувањето на помали етнографски целини од поголема, како последица на историска неопходност, и ако тие досега гледале на Македонците како на Бугари, тогаш зошто сега тие не можат и не сакаат да го допуштат образувањето од таа голема етнографска целина што ја викале сите, па и тие, бугарски народ, две помалечки целини – бугарска и македонска?

Но за да се исполнат нивните егоистички планови за убава служба, тие се готови да се покажат повеќе Бугари од самите Бугари, да играат улога на бугарски шовинисти, со неа да ги експлоатираат и бугарскиот кнез и интересите на Македонија, и на бугарскиот народ и на европското општествено мислење, со еден збор, да лажат и на десно и на лево, под вид дека исполнуваат некаков патриотски долг, а всушност да добијат служба, власт и популарност.

104. И така комитетите, а заедно со нив и воопшто Македонците, се ослободуваат од влијанието на бугарската влада, создаваат своја независна програма за работа, таа програма ја пропагираат во Бугарија и со неа добиват влијание врз бугарскиот народ, а преку него и врз владата.

88. Тоа платонско и само платонско и евтино сочувство кон Македонците, тоа неразбирање на националните интереси, тоа отсуство на национални идеали и таа жед за популарност со приврзаност кон социјализмот е одраз на духовната состојба на бугарскиот народ и неговото општество.

Од дотука реченото се гледа: прво, оти ако по нашите сегашни етнографски сфаќања на Балканскиот Полуостров, особено на централниот и југоисточниот негов дел, т.е. во денешна Србија, Бугарија, Тракија и Македонија имало и има само две словенски етнографски единици – српски и бугарски народ, тогаш тоа уште не значи дека нема, немало и не може да има друга словенска единица, а напротив, дека нејзиното постоење е во пределите на возможното и на реалноста; второ, дека во Македонија нема две јужнословенски народности – српска и бугарска, а напротив дека во неа има само една народност со свои особини, коишто или претставуваат нешто оригинално што се нема ни кај Србите ни кај Бугарите, како што е, да речеме, со многу особини на македонските наречја, или нешто што се има и кај Бугарите и кај Србите или коешто се има само кај Македонците по краиштата на нивната татковина и кај Србите, или пак по нив и кај Бугарите, и дека од тие особини на Македонците, како дел од словенската група народи, најмногубројни, најраспространети, заеднички за сите Македонци, значи и најважни се тие особини со кои Македонците се одличуваат од другите словенски народи: по нив Македонците фактички составуваат одделна и самобитна словенска народност, иако за неа денеска не се зборува во науката и во секојдневниот разговор; трето, дека причината за тоа игнорирање и затемнување на постоењето на македонската народност се крие во постоењето на името „Бугари” во Македонија во етнографско значење и во експлоатирањето со него од страна на Бугарите.

За мене е јасно само тоа дека голем дел од сите наши несреќи се должат на бугарскиот народ.

Штом македонската интелигентна емиграција се состои главно од такви лица што си ги имаат соединето своите интереси со Бугарија и се оближуваат околу бугарскиот кнез, којшто по ќеифот си ги клава и си ги симиња министрите и којшто може да постави за министри не само луѓе што имаат малку популарност сред бугарскиот народ, но и такви што воопшто немаат партија и се „независни“, т.е „и тука го клаваат и таму го клаваат”, – штом имаме луѓе што мислат оти главното достоинство на човекот е не чесно да му служи на својот народ, ами да итрува, т.е. да лаже и десно и лево, – тогаш природно е оти новото течење во развивањето на националното самосознание на Македонците нема да сретне поддршка во нашата емиграција во Бугарија.

На Сарафов не му сочувствуваа бугарската влада и кнезот, со други зборови: Комитетот, на којшто му претседателствуваше Сарафов, по македонското прашање се придржуваше според една таква програма, тогаш за тогаш само политичка, изработена уште од понапред, на која не ѝ сочувствуваа оние што се повикани да ги бранат бугарските интереси, ами сочувствуваа оние што ја составуваа толпата, со други зборови, бугарскиот народ.

47. Јас сум еднаш уверен оти во мојата постапка нема ништо предавничко: 1/ оти мислите, не само на приватни лица како мене, но и на сите Македонци од бојното поле и од Бугарија, и мислите, барањата и предлозите на целиот бугарски народ и на бугарската влада не се во состојба да ги изменат погледите на големите сили и на Русија врз потребите на македонскиот народ; 2/ сите усилби понатаму одвај ли ќе го променат поведението на државите по нашето прашање.

63. Тие глупости на бугарскиот народ се за нас Македонците како прародителски грев што ќе поминува од поколение на поколение.

Од самиот зафаток на револуционерната организација Македонците во Бугарија, или со бугарско образование, работеа под маската Бугари, едно затоа што така се викаше голем дел од населението, а друго, што по тој пат можеше да се добие поддршката на бугарската влада, на бугарскиот народ и на Бугарската егзархија.

Не е извинение за бугарскиот народ и тоа што недостојните дипломати ѝ припаѓаат на оваа или на онаа партија и кнезот се ползува со повикувањето на власт, по лични наоѓања, ту една ту друга партија.

— Тоа е омаловажување на братскиот бугарски народ, црка Панделеев, сапуница му се полни устата.

Како што истакнал тој, на "многу места, се дадени изјави во прилог на фактот дека бугарскиот народ веќе нема претензии кон областа Пирин, која ја сочинува бугарска Македонија".

До 1919 г. Бугарија можеше да се повикува на чувството на мнозинството од Македонските Словени.

Известувачот ќе истакне дека говорите на бугарските претставници биле поздравени со голем "ентузијазам и аплауз од српскиот антифашистички конгрес".

Нивни водач бил Добри Терпешев, а во делегацијата биле генерал-мајорот Благој Иванов, Петар Тодоров и Стојан Крстев, поранешен министер и новинар.

Во однос на бугарскиот интерес, експертите ќе истакнат дека „Добивањето на поголемиот дел од Македонија е традиционална аспирација на бугарскиот народ.

Известувачот не можел да утврди "кого точно претставува оваа делегација", иако на нејзините членови им се обраќале како на "делегати на бугарскиот народ".