ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Е, тоа беше златното време на шадханите од кое, фала му на Севишниот, и јас нешто фатив.

Девојките собрани во некоја од авлиите тие песни ги слушаа со тага, вдишуваа од вечерниот мирис на ѓуловите по бавчите, се кикотеа запирајќи го везењето и се дошепнуваа за момчињата врз кои крадешкум им паднало окото или од чијшто поглед им затреперило срцето тој ден; или пак седеа замислени, зашто најголем број од љубовите на Јалија и на Дорќол4 завршуваа неостварени.

Осамена е таа сега и примирена со тагата: свири, гајдо, свири, тажи, душо.

Во тој момент еден овчар, од кого разбраа дека во овој крај уште нема потери, доведе еден Мегленец, селанец од Пожарско, кој штотуку си дошол од Воден, испратен со специјална порака до самиот востанички штаб.

— А на кого ќе го оставиме народов? — со тага процеди преку заби Сугарев, на кого му се придружи Џеров.

- Среќно, Кротка! - викна по неа Бојан. - Отиде - со тага во гласот, како да се дели од најмилото, изусти дедо Димо.

Крај трупот Кузманов со тага коњот 'ржи; и уште беше тој во крв; ја копка земјата и лад со гривата му држи на стопанот и другар прв.

Така е и со тагата. Тагата можеш да ја почувствуваш само кога ти е блиску до срцето, кога ѝ дозволиш да те опседне.

Залудно е да го стега перото, залудно е да зјапа во месечината, оти канџите на Нечестивиот му се закачија во срцето и тоа сега крвавеше со сомнеж, со тага и со безнадеж.

„Зошто пишувам? Зошто им пишувам?!!

Волшебноста на Калемегдан ја врати Јана кон оној кој беше најголемиот виновник што таа, тука на белградското кале самува со тагата.

Можеби ова е некоја нова чума што удира само на добиток. - Сеедно. Ќе печеме месо.

Со тага ги гледал лицата на жените во црно и под црни забратки, бледи и издолжени месечини на црно небо, меѓу црни облаци и над црна земја; како под заповед клекнале и ја допреле со чела камената плоча со голем крст, поголем од крстовите на соседните игуменски гробови.

Над заедничкиот гроб на момчоците што пред три години ги заклале преостри јатагани, неколку мајки, како и секогаш во претпразнични ноќи, доаѓале со свеќи да се молат за синовите, најмладите светци во стојбината.

Сиот вилает, сиот Балкан, станувал сѐ повеќе прогонета волчица скучна од сомневања дури и кон својот род и пород, бил скаменето животно со душа благословувана само од пеколот - се раѓа на камен, живее на камен, ги лекува раните на камен да биде еднаш живот или вечна смрт; лежат кратовските кули на беговите врз прастар вулкански кратер и лежи на ист таков кратер Лесново со својот манастир, истината лава се купите и излеаноста над Мрежичко под Кожув, над Добро Поле под сенката на кајмакчаланските облаци и на Стара Чука кај Стојаково во Гевгелиско, во преспанските води се огледува со тага варовитата Галичица, Крушово е камен на камен; бегале пред исламски зулуми Мијаците од Дебар, оние од Река и Власите од подалеку и кревале своја крепост, се криеле во ниски врби на смирени варовници и по прнари Брсјаците, но и едните и другите, и исто толку и многу повеќе господарите, ги секле шумите, се градело, се горело, им се носел лисник на козите, потоа од планините се урнувале порои скрка и ги покривале неговите житници, на тој лом да се множат жолтогрлени гуштери и црни скакулци со тешки утроби - се шират степски и пустински површини, земјата уште само со прнар се закитува.

Но Онисифор Проказник, со тага гледајќи го колењето на премаленото и збревтаво животно, заповеда да заземат место на чука од која ќе може да се гледа на сите страни и на која не ќе бидат изненадени со напад. Свенувал.

Сонцето било свртено кон грчот на неговото лице.

Жителите на градот, сите со тага во очите, не разговараа меѓу себе. Се разминуваа без поздрав.

Пишуваше, како во денови на затишје на фронтот, при врвење низ селато, некаде ќе чуел гајда и срцето му се штрекнувало, му се возбудувало; ќе застанел да слуша, а душата му се исполнувала со милина, со радост, но и со тага.

Се слуша, веднаш не се знае од која насока, некакво чудно квичење и никој од двајцата веќе не знае дали кон нив се доближува ѕвер со човечка болка во кучешка душа или човек со тага на пес во грлото.

Ете, Митровден е близу, да собереме шо дал господ, па имаме и три куќи, сакате излезете вие, сакате да излеза јас, да не нѐ носат светот отпазар — напазар, — рече Стојо со тага на душата и длабоко се издиши.

Ти знаеш како ни беше исполнето времето на Балканот, со тага, со умирачки, со заминувања, со разделби, со делби.

1. Кога те сретнав беше минато крстоносна селидба, смртоносна веридба сега спомен долг таинствено ме коле љубовта со тага ме дои, нелулани мои во мене некој исконски бол е, сама сум како заборавено време.

Ноќта ѕвездена, денот темен, Темното денот го слави, Со пожари и поплави; Со таги, врз плаштот земен На кој се накотиле и сплотиле Болки и рани, неразбрани Поети, мислители, исцелители Врз, тајните на животот задумани, Склупчени среде денот темен, Заборавени, во тага оставени Под небото ѕвездено-извезено Од знајби, мисли и умности За да редат убости молитвени Со кротка благост изустени.

Додека ручаа сепак ѝ потшепна на Пелагија дека е многу зачудена колку добро се разбираат Пеличка и Мурџо, и додаде со тага во гласот Кутрото, сигурно многу му е тешко што не може вистински збор да изусти!

Потоа цело лето сме се дружеле со нивните песни по ливадите и шумичките, за да ги испратиме наесен со тага и грижа, дали ќе презимат, дали пак ќе ни се вратат!?

Со тага си мислам јас за тоа и не од болест туку од страв и грижи, небаре пустиник, уште пред изгрев, скитам и преповторувам: кога не можевме ние – тоа бог нека ги состави коските на мојата земја доколку има бог и – доколку остана земја.

Неговиот дебел, сребрен ќостег, на кој му висеше исто таков сребрен часовник, небаре зборуваа за него тромо и со тага.