ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Постапката за заштита на уставните и законските права на граѓаните пред Народниот правобранител се покренува со поднесување претставка.

По ова Љ. Н. не се обрати до Трудовата инспекција затоа што немаше доверба во овој орган и за кој, како што вели, „знае за многу проблеми, а буквално ништо не презема“.

Сепак, тој лично се обрати до новоизбраниот претседател на Уставниот суд на РМ (Б. Наумовски, кој порано ја извршуваше функцијата Народен правобранител т.е. Омбудсман) – а кој беше запознаен со проблемот.

Исто така, сметаме дека конечно се созреани условите, сосем легитимно, да се постави прашањето за потребата од преиспитување на уставниот концепт на траен мандат на судиите, со сите негови позитивни и негативни аспекти – којшто кај нас се покажа како комплетно промашување, бидејќи наместо да стимулира независност и објективност на судиите, тој се извитопери во концепт кој поттикнува пасивност и незаинтересираност на судската фела за реалните проблеми на луѓето.

Максималното пропишано полугодишно траење на овој тип постапки, наместо да биде правило, тоа е само редок исклучок.

Впрочем, постојат и случаи кадешто и неколкукратно е надминат овој шестмесечен временски период кога судијата мора да донесе 1.  За овој лоциран проблем види го и списанието Direktna akcija – propagandni bilten Sindikalne konfederacije „ASI“; epoha II, #4; Beograd, 2009; str. 32-33; како и книгата на Франк Хантке: Синдикатите во XXI век – Прирачник за дискусија за синдикатите во земјите во транзиција (со предговор на Џон Монкс); Фондација „Фридрих Еберт“ – Канцеларија Скопје; Скопје, 2010. 302 пресуда, без притоа тоа да повлече било какви негативни репер- кусии по професионалната кариера на конкретниот судија.

3.  Повеќе за содржината и за уставно-правната аргументација на секоја одделна претставка видете на нашиот веб-сајт: http://www.lenka.mk/mk/pamfleti- i-letoci/35-dokumenti-pretstavki.html; а за симптоматичната, и на моменти небулозна, правна логика на Уставниот суд на РМ, на неговиот официјален сајт: http://www.ustavensud.mk/domino/WEBSUD.nsf.

Тој не постапува по предмети за кои е во тек судска постапка, освен во овие случаи на „одолговлекување“ (в. чл. 12, ЗНП).

Пред интервенцијата на Уставниот суд, Законот за безбедност и здравје при работа содржеше една дискриминаторска одредба според која одредбите на овој закон се однесуваше на сите дејности во приватниот и јавниот сектор, за сите лица осигурени од повреда на работното место или професионални болести според прописите за пензиско и инвалидско осигурување и сите лица кои се вклучени во работниот процес, но со одредбите не беа опфатени куќните помошнички.

Со касаторната одлука на Уставниот суд од 29.06.2011 година оваа неправда е исправена и истиот дискриминаторски став е укинат и со него се опфати и оваа категорија на работници.

Исто така, можеби умесно ќе беше доколку експлицитно се нормираше дека поднесувањето на уставната тужба не подлежи на судски или било какви други такси.

147 „Темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија се: - основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати со меѓународното право и утврдени со Уставот; - хуманизмот, социјалната правда и солидарноста.“

149 Сепак, за уставната тужба да не остане само декларативна заложба, уште пред таа да се воведе ќе мора да се извршат одредени промени пред сѐ во внатрешно-организациониот начин на функционирање на Уставниот суд, односно зголемување на ресурсите и капацитетите поради зголемената активност која неминовно ќе настане, па затоа можеби од аспект на ефикасноста во заштитата на правата и слободите на граѓаните би било подобро сегашниот состав на Судот, во иднина, да биде проширен.

Со ставовите 2 и 3 од овој амандман се врши дополнително проширување на надлежноста на Уставниот суд, но тие не се предмет на оваа студија, бидејќи на директен начин не ги тангираат работничките права.

Секако, позитивен чекор кој е за поздравување е дополнителниот Амандман XL со кој се пропишува дека начинот и постапката пред Уставниот суд ќе се уредат со посебен Закон за Уставниот суд кој ќе го замени досегашниот чл. 113, а секако тоа ќе значи дека и постапувањето по уставната тужба ќе биде подведено под новата легислатива,150 додека пак Деловникот ќе остане да ги регулира техничките аспекти за внатрешното организирање и функционирање на Уставниот суд. 149

Од достапните податоци за прегледот на работата до 2009 година, Уставниот суд постапувал по вкупно 154 барања за заштита на слободите и правата на граѓаните, додека пак во периодот 2010 2014 година по вкупно 88 барања. 150 Постапката за заштита на загарантираните права и слободи од чл. 110 ал. 3 од Уставот е уредена со чл. 51-57 од Деловникот на Уставниот суд (1992). 135 ЗАКЛУЧОК КЛАСНА ОФАНЗИВА НА КАПИТАЛОТ КОЈА МОРА ДА ЗАПРЕ!

Кон содржината на оваа студија беше додаден и дел во кој беа анализирани повеќе закони со посебен осврт околу правото на штрајк, а дополнително беше анализиран и нацрт уставниот амандман XXXIX, кој ја регулира материјата на уставната тужба, правен институт кој треба дополнително да ја зајакне заштитата на дел од уставно постулираните работнички права.

4.  Закони за изменување и дополнување на Законот за трговските друштва од 2004 година, Сл. весник на РМ – 84/05, 25/07 и 87/08. 158 учество во одлучувањето. Оваа одредба во Уставот на Република Македонија има посебна тежина, бидејќи само уште во неколку европски земји (Италија, Норвешка, Холандија, Португалија, Словенија и Хрватска) ова право има статус на уставно право. 

Сепак, овие две одредби од ЗПЗСО во мај 2009 година беа укинати од страна на Уставниот суд.