ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

* Едно е сигурно: човекот роден под Сина Скала постоеше.

Откако ќе сретнеа некого кого од поодамна не го виделе луѓето ќе се провикнеа: „Од каде ти сега овде, па згора на тоа уште и жив?“

Никогаш не сум била толку неспретна како тие први денови: сѐ нешто ќе скршев, немаше да направам како што треба и поради тоа уште повеќе се нервирав и станував сѐ полоша.

Го сфатив јас тоа уште веднаш. Вие сте овде како на еден долг одмор.

Тоа е прекрасно, навистина прекрасно: вашите браќа плаќаат за вашиот престој, вие уживате во слободата во овој затвор, како што ја нарекувате нашава болница, наспроти неслободата и присилата кои сте ги чувствувале надвор одовде, неслобода и присила далеку помали од оние кои ги чувствуваат вистинските болни, секако, вашата неслобода и присила се сведувала на семеен конфликт, а не на длабок раздор во себеси.

Вистина, четите ги избегнуваа битките, но тоа уште не значи дека не пречеа да се воведат реформите.

Од дотука реченото се гледа: прво, оти ако по нашите сегашни етнографски сфаќања на Балканскиот Полуостров, особено на централниот и југоисточниот негов дел, т.е. во денешна Србија, Бугарија, Тракија и Македонија имало и има само две словенски етнографски единици – српски и бугарски народ, тогаш тоа уште не значи дека нема, немало и не може да има друга словенска единица, а напротив, дека нејзиното постоење е во пределите на возможното и на реалноста; второ, дека во Македонија нема две јужнословенски народности – српска и бугарска, а напротив дека во неа има само една народност со свои особини, коишто или претставуваат нешто оригинално што се нема ни кај Србите ни кај Бугарите, како што е, да речеме, со многу особини на македонските наречја, или нешто што се има и кај Бугарите и кај Србите или коешто се има само кај Македонците по краиштата на нивната татковина и кај Србите, или пак по нив и кај Бугарите, и дека од тие особини на Македонците, како дел од словенската група народи, најмногубројни, најраспространети, заеднички за сите Македонци, значи и најважни се тие особини со кои Македонците се одличуваат од другите словенски народи: по нив Македонците фактички составуваат одделна и самобитна словенска народност, иако за неа денеска не се зборува во науката и во секојдневниот разговор; трето, дека причината за тоа игнорирање и затемнување на постоењето на македонската народност се крие во постоењето на името „Бугари” во Македонија во етнографско значење и во експлоатирањето со него од страна на Бугарите.

Татко ми, дедо ми, предедо ми, ако се викале поради недоразбирање Бугари, тоа уште не значи оти и јас треба да сум како нив во мрак за мојата народност; ако се викале тие Бугари, тоа не значи оти ние ќе треба да престанеме да им веруваме на Русите за атер на разни Стамболовци и Свирчовци, наместо заедно со нашата пролеана крв ние да си го бараме правото од каде што треба, да допуштиме да ни се бркаат во работите луѓе што и самите не знаат што бараат; ако се викале моите дедовци Бугари, уште не значи дека јас имам право да ги експлоатирам македонските интереси со издавање весници, кои наместо да ги бранат интересите на нашиот народ – ги бранат бугарските и интересите на бугарскиот кнез.

Од тоа уште време побегна Дамјан Груев, којшто беше во бројот на Македонците ученици што поминаа од Белград во Софија и во бројот на сепаратистите.

И Трајан Блосоениот имаше сличен живот на нив; и тоа уште од раѓањето, речиси.

Уште следниот миг тоа можеше да го сети добро врз својата кожа и мечката од другата страна на таа снежна странка; нејзе тој многу добро ѝ го покажа тоа уште со првиот следен истрел.

Колку е големо, сето тоа. Јас сум го сфаќал тоа уште многу одамна.

Остана долго во кожените ложници, што некаде оддалеку мирисаа на штавање, загледан во една точка, наеднаш неспоредливо малечок за да ја исполни со себеси, со својата будност, дури и оваа своја одајка, и од тоа уште повеќе пристеснет.

Повторно наѕрев кај кучето, а тоа уште се поштеше од коњски муви, се требеше од болви.

Ги слушам зборовите од татка кој ми го кажуваше тоа уште како дете, пред да нѐ остави за сосема.

Ѝ рекол да се врати, го повторил тоа уште еднаш и пак уште еднаш.

Полека говорел за да може да го разбере по движењето на усните што сакал да каже.

Црви, дебели и долги како мојот мал прст, розови од сопствената крв, а згора на тоа уште и испрскани со крв, со бели главчиња и многу ножиња, припиени во внатрешноста на раната, како да сакаат да се измолкнат.

„Сакаш ли да ме спасиш?“, јачејќи шепоти младичот, целиот заслепен од животот во неговата рана.

Јасперсен, барајќи формулации кои ќе го протолкуваат воздејството што едно книжевно дело го врши врз нас низ својот основен материјал, низ јазикот, вели: „Тоа уште повеќе се однесува на оваа внатрешна убавина на јазикот која произлегува од изборот и распоредот на зборовите, од сета нивна сугестивност и способност да разбудуваат чувства.

Рекла: „Јас дојдов за маж, а не, скраја да е, за... ѓавол...“ Тоа уште повеќе му ја доразболило душата.

Најпосле Англичанецот доби инструкции од својата влада да не инсистира на измени на Протоколот од 1913 година за да не се создадат други гранични проблеми меѓу двете држави во други реони за кои постои заинтересираност меѓу двете страни, а со тоа уште повеќе да се усложни и влоши ситуацијата.

Од друга страна, тоа уште повеќе го полакомуваше по задоволствата што ги имаше со неа.

Ова за што зборувам не само дека го ценам туку и ме обврзува!

- Јано, Катерина е мојата почудесна половина но покрај тоа уште и најнепроценливиот рудник на доброто во мојот инаку зафркнат живот.

Тоа уште повеќе го загрижи. Што ли се случило? Да не е болна?

И тоа уште повеќе ме разжалости.

Но тоа уште се трга и бега од мене.

Со тоа уште на почетокот на едно среќавање е воспоставена доверба, почитување, па и новодојдениот и затечените се чувствуваат слободно, убаво, човечки.

Овде тато повторно се налути - божем, тоа уште не може да се нарече раѓање, тоа уште не е човек туку е половина ембрион и дека е потребно или да се втурне назад, или да се смести во инкубатор.

Постоела во Скопје и Пајкова џамија. Тоа уште се памети.

„Здравјето е незгодна работа,“ рече овој, „денес го имаш, утре не. А таа тоа уште не го сфаќа.“

Па, зошто не би го сторил тоа уште еднаш.

А ако тоа уште не умее да јаде?! А ако тоа не сака да живее со луѓе?!