ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во историјата на овие краишта не се паметеше поголемо разбирање меѓу луѓето и животните: никогаш луѓето од овој град не биле толку блиски меѓу себе.

А татко ми, како дојденец, туѓинец во овој град, не беше мигрант како сите козари, туку емигрант, човек што ја минал границата, па мораше да биде видливо лојален, да не се замери, за еден ден, со семејството да го добие бараното државјанство, да добие потврда за лојалност кон новата земја.

Татко ми од Мелбурн, додека беше уште жив, како што се бевме договориле, ми испрати една сума пари во бренчот на Сити банк во овој град (во нашите банки во тие години немавме доверба откога милионски суми на штедачите им пропаднаа) и јас, бидејќи веќе планирав да патувам во Измир, реков дека и така ќе поминам во Истанбул и ќе ги земам парите.

На лицата на луѓето во Њујорк се чувствува густината на времето на овој град. (Овие лица немаат врска со предвремено остарените лица на бабушките во Москва на пр.) Сакаш- нејќеш се навлекуваш на тој спид.

Мертен чувствува дека оваа тишина која ја исполнува замолкот пред предлогот да се уништи една вековно стара светија која е чувар на колективните спомени на јудејството во овој град и на овој древен простор, треба брзо да се надмине, па – веќе не барајќи поткрепа во ликот на својот двојник во униформа - се обидува да ги замајува со својот филосемитски шарм, на кој, помислува, можеби уште и му веруваат.

Освен на почетокот кога за кратко ја заведе егзотиката на Солун, таа никогаш не го прифати овој град. И тој не ја прифати неа.

Во тој миг Цви Корец длабоко во срцето почувствува дека судбината негова, на семејството, советот, заедницата, на целиот овој град, сѐ посилно се заплеткува во големо клопче што се намотува, се пласти и стега околу сите нив заедно од некоја огромна сила спрема којашто секој отпор е слаб, оттука и излишен.

Кога свати дека од неа се одвојува и нејзиниот маж, се почувствува поосамена и понесреќна.

„Може ли да им се верува на комунистите?“ - гласно ги прашува тој.

Со доаѓањето и на Сефардите бројот на еврејските жители бил толку доминантен што дури се појавил предлог овој град да се преименува во Самарија.

Многу полезен.  И гледај: На големата површина распослана покрај морето меѓу стелите и преполовените мермерни столбови се појавуваат слатки мечиња, берлински производи наполнети со слама и дисциплинирано маршираат меѓу плочите на гробовите.

Но, кога се живее и се работи во него, малку е поинаква состојбата, веројатно затоа што човек се втопува во секојдневното сивило на овој град и станува една незабележителна честичка на неговото цело и затоа што со сите парижани го вдишува загадениот воздух, кој се испарува од трите милиони коли.

Се разбира, Варшава, која даде големи жртви во војната, е сета во споменици, железни спомен- плочи и слично, кои новите генрации го потстуваат за тоа дека овој град - маченик, страдалник и херој, некогаш физички уништен од Хитлерова Германија, успеал да се издигне од пепелта на уништувањето: поубав, полн со сите свои знаменитости од минатото, кои биле, кои и денес се украс на овој град.

Мојот познаник, кој веќе десетина години живее во Келн, ми се обрати со прашање дали знам да му кажам по што е познат овој град.

Но, важно е дека овој град ви нуди секакава кујна и тоа не само во раскошните ресторани на „Хилтон“, туку и кај малебиџиите и акчиите кои се расфрлани речиси секаде - од пристаништето па сѐ до „Таксин“ и „Ак Сарај“...

Секој жител на Кралупи раскажува и за тажната историја на овој град - за неговото наполно разурнување од англоамериканските авиони во март 1944 година, кои го бомбардирале поради големите резерви бензин и други нафтени деривати, кои на ова место ги складирале Германците. Таков е Кралупи.

Овој град сиот е расположен во приодите кон морето, на оние места каде што било порано море, а чија вода работливите холанѓани ја повлекле кон морската шир, освојувајќи нови површини за градови, полиња и оранжерии за цвеќиња...

Сообраќајот, уличниот сообраќај, она движење што се одвива во Инстанбул со луксузни, патнички или товарни коли е поглавје само за себе, кое овој град го разликува од многу други.

Тој ги изненади своите посетители со низа архитектонски решенија на објектите, кои на градот му даваат нова физиономија, која успешно се вклопува со старото и убавото на овој град.

Улицата откај станицата е преправена, сета е асфалтирана и претворена во широк булевар, се протега во недоглед и таа е главната артерија преку која овој град се поврзува со Југославија и Европа, како и со Атина, и со патиштата кои Грција ја врзуваат со Софија и Истанбул.

Во тоа време во овој град ниту една улица немала свое име.

Во овој град на Меза постои стара црква од петнаесеттиот век, но затоа пак во Лиеж, во црквата „Сан Бартелеми“, се наоѓа казан за крштевање, изработен од дванаесеттиот век од мајстори во Уј, кој по својата уметничка вредност, како што пишува во книгата, се споредува со многузначајните дела од времето на италијанската ренесанса.

Тогаш си во Ускудар и на станицата која овој град го сврзува со Анкара и човек може да се пофали дека се воврел низ вратата на Азија.

Та тука, будимпештанските мостови, наедно се и историјата на овој град.

Овој град е расположен на височинките на обата брега на реката, низ кој постојано се влечат шлепови натоварени со стока.

Софија е еден синхронизиран парк, зашто овој град го красат 500 паркови и затоа се чини дека таа е сместена во пазувите на некоја голема шума.

Но, затоа се јадат многу слатки, ориенталски благи со кои овој град е прочуен.

Љубезните домаќини на овој индустријализиран комбинат за произведување на домати, и краставици и на други зеленчуци ни раскажуваат како никнало ова стопанство, овој град од оранжерии кои по своето пространство, големина и производство се едни од најголемите во светот.

На „Галата Ќупри“ најмногу се чувствува шумот на зазбивтаниот живот на овој град, шумот создаден од безбројните автомобили кои се точат како бескрајна река, шумот од заглушувачките сирени на товарните и патничките бродови, чии пристаништа се сместени под самиот мост.

Кога се движите низ овој град, сметате дека сообраќајот се одвива без ред, но и во тоа безредие постои некаков ред, зашто ако беше поинаку би настапила бркотница и би дошло до сообраќајна катастрофа.

Всушност, каде да се намине во градот, човек среќава акчии и малебиџии; без нив не може да живее овој град, зашто се и една од неговите специфичности.

Таа се наоѓа во најголемиот пасаж, во безистенот на покриената чаршија на овој град, која го носи името „Едлер“ пасаж, и која е полна со дуќани, продавница, кафеани.

Свадбата стана веднаш и тие си заминаа за да не се вратат веќе никогаш во овој град.

Таа, Лила, беше чиновничка ќерка. Татко ѝ го преместија пролетоска од Србија во овој град.

Наш град, кој ни ги отвори широко портите и не пушти во својот храм, каде што виталните стануваат негови миленици и жреци, додека другите исчезнуваат и пред да ја сетат животворноста на неговата молитва...

И ние, дојдени од различни места, го ружиме и, во исто време, го разубавуваме и подмладуваме овој град. Овој наш град.

Султанот Абдул Азиз кон крајот на XVIII век испрати ферман во кој се вели: „По барање на муслиманското и на православното население на градот Белград Арнаут (Берат), наредувам да се подигне црквата Свети Митри во центарот на овој град”.

Овој концерт ѝ го посветува на една особа од овој град што ја сретна пред две години во Париз и никако не ја заборави.

- Во овој град жените ги тепаат. Во каков свет живееме!?

Како да се ловеше: бараше некаква оправданост за да остане во овој град со најтемни и најзли крчми на светот.

Кога ја напушти родната куќа во Поградец крај Охридското Езеро и ја мина границата со семејството, па се најде на другиот брег, во друга земја, со други луѓе, со друга нафака, никогаш не можел ниту да замисли дека неговата балканска скитија по достигната цел во зенитот на младешката моќ во Цариград, ќе заврши во овој град, кој османските султани по неуспешните походи по европските територии кон Рим, Венеција и Виена, го нарекоа, како можеби нивно последно упориште во Европа, Капија на Ориентот.

Ништо,... Сеедно, по една годинка ќе мораме да бегаме од овој град, сакале или не.

Навистина, идат Евреи и во овој град како по сите градишта, но не во тој нивни празничен ден во кој што не работат, ами ја прибираат вересијата од своите многубројни муштерии.

Во овој град, источниот го потиснуваше западниот сон на заминувањето.

Ете, овој град ми прилега премногу познат.”

И луѓето на таа стара раса, сонувајќи го денот кога Земјаните ќе се вратат, го изградија овој град, и името на тој град беше и сѐ уште е Одмазда, на Планетата на Темнината, во близината на брегот на Морето на Вековите, покрај Планината на Мртвите; сето тоа мошне поетично.

„Ти ќерко, многу ја сакаш природата!“ „Ја сакам... Израснав во овој град - по земјотресот.

Стариот на Марко беше ти бил дојден, пред години, од Кратово, а во овој град имаше мајдан од бакар, та бакарните садови што се изработуваа таму, според личотијата ги надминуваа и оние од Босна, па и и оние од Кастамонија, во Мала Азија.

И сигурно - и во овој град јас ќе бидам најнежен поета. Но попусто - сонот си е сон, а животот други далги влече.