ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

СЛОБОДАТА: (Одеднаш таа силно го осветлува)

Наоколу. Го обземаше мракот, го осветлуваше ноќното црнило.

И знаете... искуството е матна ламба која го осветлува само оној што ја носи... И несоопштиво е...

Дали истата си била уште од првиот ден или настанала подоцна од силната сијалица која го осветлуваше - тоа никој не знаеше.

Сијалицата го покажуваше својот ребрест костур и срдито, предавнички му го осветлуваше измореното, бледо и збунето лице.

Оној, неодгатлив а пресретнат од сите, недопирлив за рацете, за очите невидлив поминува низ нас а не знаеме кога и каде за да го видиме утредента на божја служба во света Софија, во малтерот закопан, со ореол на Светец; Оној, кој некогаш во мрачните ноќи на Венценосецот до него стоел, или чекорел пред него како штотуку изречена реч што не се враќа повеќе туку само се јавува и гасне како светулката, како пламенот, што ја знае ноќната патека па оди пред тебе, ти го осветлува патот, те поткрепува, те насрчува, те води кон маѓосното утро.

- Доцна е, ајде да си одиш! - рече зракот. - Јас ќе ти го осветлувам патот.

Една вечер ја видов, на мојата улица, токму под мојот прозорец и Луција; беше во првиот ред, со свеќа во раката што ѝ го осветлуваше убавото лице, и извикуваше: „Да живее слободата, да живее новата народна уметност!“.

Правена е по план, донесен од Германија, каде што тако му работеше како слаткар: куќата е со висок стрмен покрив кој не држи снег, и на кој, на сите четири страни, има тавански прозорчиња што го осветлуваат просторот под покривот; на сите четири ѕида од куќата: и на долниот и нагорниот кат, има мали дрвени балкончиња и тесни врати кои излегуваат на нив; над нив има гипсени украси: развлечени триаголници што се испакнуваат од фасадата; по рабовите на куќата, исто така, се спуштаат гипсени бордури; куќата е обградена со зеленило што ја прави уште поубава; пред куќата нема градина како пред многу други куќи, туку е посеана ниска трева која како зелено кадифе го покрива сиот простор; низ тревата постојано се разлева една браздичка со вода и ѝ дава свежина и силно, блескаво, зеленило; пред куќата, под лозницата што е разгранета на дрвени потпирачи, се белее гроб направен од мермер; околу него цвеќиња и масичка и столчиња направени од преполовени костенови стеблаци; оградата на дворот е од мазни дабови плотици со куси врвови исшилени како запци од шара.

Ламбата што треба да го осветлува патот ноќе низ долгиот ходник до тоалетот ако посакаш да појдеш повеќе од нужда отколку од желба, огледалата во бањите и една вазна ги собиравме со лопатка и метла за пајажина.

Добрите луѓе им дозволиле таму, меѓу редовите на лозниците, да изградат соба од ќерпич, внатре ја послале со слама и, на четири кола врзани со сиџим и рогозина, навечер долго се гледале во очи, додека месечината го осветлувала нивниот нов дом.

И тогаш ми го осветлуваа патот... додека талкав.

Во шестата глава, авторот сака да го испита проблемот на претворањето на идеолошкото знаење во акција.

Притоа, за него е суштествен еден поим кој го осветлува рационалниот аспект на човековото знаење - телеолошката заднина, „односно рамката определена од интернализираното знаење која служи да ги определи и одобри активностите на поединецот соодветни на целта и на хиерархизацијата на активностите”.

и сонцето тукушто родено, младо, го осветлува главчето на детето правејќи му ореол; тука е и дедо му Аврам со испружени раце кон него за да го крене: ”И мене мајка ми ме роди вака на нива... Нивите нам ни се породилишта...“

II Баба остана како светилник во длабоката ноќ на брегот на Езерото да го осветлува со својата внатрешна светлина патот на чунот во темната ноќ во кого беше нејзиниот постар син со своето семејство.

Во нејзините очи поигруваше старата светлина која ни го осветлуваше патот во животот.

XLIV Татко не можеше ниту во најоптимистичките варијанти да поверува дека трагањето по османотурцизмите со веќе изветвена конотација, посебно заемката кадија, со сите изведенки толку силно ќе го разбрануваат неговото сеќавање на минатото, одамна заклучено длабоко во себеси и што беше најнеобично првите зборови кои започна да ги разгледува најсилно го осветлуваа и го будеа неговото цариградско време збиднато меѓу 1919 и 1914 година, токму во цутот на неговата младост.

Сонцето мора да се спуштило зад куќите, зашто не го осветлуваше повеќе дворот.

Зората го отвораше небото и го осветлуваше селото, но таа му изгледаше поинаква од другите: му изгледаше тажна, невесела; и сонцето што се покажа, му изгледаше понакво од другпат: крваво, мрежичесто како и неговите насолзени очи; и птиците што се будеа, како да му го разбираа срцето: пееја поинаку од другпат - тажно, со стегнато грло; и луѓето што ги сретнуваа на патот, ги поздравуваа со натажен глас.

Клава борина и повеќе отколку што треба, куќата ласна и сѐ појасно и појасно го осветлуваше Илка.

Старата Таткова ламба, донесена од Цариград, светеше на ист начин, го осветлуваше истиот простор на некогашната Таткова среќа, на откриваната радост низ читањето.

Татко и Игор Лозински ги оставија книгите. Погледнаа низ прозорецот кон факлите, кои го осветлуваа Езерото.

Прамени светлина го осветлуваа Езерото.

Електрични светулки лебдееја над црната коса на Мајка ми и ѝ го осветлуваа патот.

Времето е тоа што го осветлува и лицето, и опачината. Тоа пусто време!

Огновите на ровјето зјаеја од него, а громовите патот му го осветлуваа!

Еден колега на работа вели: Ќе си купам фенер, па како во старо време ќе си го осветлувам патот.“

Боже!!! А кога таа се моли, кога таа се крсти, кога таа подига очи кон небото – кога светлината сончева и светлината од малендавото маслениче и го осветлува лицето, ох, каков отсјај има сонцето во нејзините очи, а молитвата нејзина - простодушна и срдечна, нескриено вознеслива и занослива, се чини Господа ќе го симне од небо...

Мангалот среде соба, иако изгаснат, му го осветлуваше лицето со блесокот на своите метални рабови.