ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Последниве денови се слушнаа гласови дека властите, или некои луѓе од власта, сите води од рекичките и од изворите кај Дарванскиот предел што доаѓаат кон Маказар, ќе ги свртеле за потребите на некој рибник што некој бизнисмен ќе го градел на патот меѓу Ресна и Монастир.

Дури и оние медии (да ги наречеме „младински”, не именувајќи ги бидејќи нивната „непро­фесионалност” лежи пред сè во неис­кус­твото) кои експлицитно го градат својот имиџ околу вредностите на урбаната култура, многу често не нудат ништо друго освен егзибиционизам, дилетантизам и ескапизам, кои не само што го зацврстуваат режимот (што не е ни битно), туку, поважно, онево­змо­жу­ваат некои подлабоки и поавтен­тични форми на протест, оневозмо­жуваат создавање на високи медиски критериуми кадешто одговорноста и знаењето се врвни категории.

По градилиштата Речиси, со сиот штаб на „Пелагонија“ и „Ударник“ тргнавме низ Франкфурт, и подалеку, до Мајнц, за да го видам она што го граделе и што го градат, а најмногу ме интересираше како живеат и работат нивните градежници.

И, се разбира, бев пријатно изненаден, кога дознав, дека овој највисок објект во градот го градат наши градежници.

Се прости веќе од сништата на младоста, но не може уште да се помири со едно: дека го градел својот живот на погрешна основа и дека она, во кое ја подозирал својата исклучива талентираност, се исцрпило со најпросечен домет што дури и не се повторува.

Секогаш кога помислувам на стрипот (воопшто: на „концептуалната уметност”, вештината на преградувањето, компјутерските игри со многу прозорци во кои се наоѓаат нови многубројни прозорци, лифтови, тавани, визби - целиот тој делумно изветвен психоаналитичарски корпус, што наликува на франкенштајновиот пачворк, или на Голем, тоа купиште екстремитети како еден puzzle од „лаги” што ја создава треперливата, испресечена вистина, еден зоетрап-стрип) ми паѓа на ум (како што, веќе рековме, сенките паѓаат од ѕидовите, толку бавно како капките /оној мраз!/ што го длабат она дно?!) Емпедокловото сфаќање на окото и гледањето: окото го градат (според Платоновиот „Тимеј”) огнот и водата; огнот е раздвоен од водата со мембрани направени од мошне ситни пори кои спречуваат водата да продре внатре, а на огнот му допуштаат да излегува надвор, за да го сретне предметот на гледањето.

Бојан секогаш на ист начин ги доживуваше приказните за Волчарот, во своите мисли тој го градеше неговиот бестрашен, кралимарковски лик и секогаш бараше одново да му се раскажува за него.

А муграта тропа на црковни порти И топлите дланки на градителите (пред векови што го граделе храмов) со златните прсти на изгревот ги милуваат кубињата.

Она што го градат тие, се знае дека е изградено како што треба, од вешти раце раководени од мајсторски умови.

„Па тоа е прекрасен обичај, да даваш подароци на луѓе што ти го градат домот.

„Можеби умрела од нешто друго, Милан. Тоа се совпаднало кога Даниел го градел својот мост, и затоа тогаш почнале да се шират гласови дека тој ја заѕидал сенката на својата невеста во темелите на мостот. Знаеш како одат тие работи со луѓето.

Она што возбудуваше во целата таа работа (а јас подоцна го најдов во една француска книга на еден познат антрополог, што ја купив во Париз, при едно гостување на циркусот), е што партијата на Луција нѐ врати назад, на едно порано еволутивно општествено скалило: во добата на примитивните, со транс и еуфорија опседнати општества, таканаречени дар-мар општества, каде основни форми на општествената комуникација се маската и трансот; пред тоа живеевме во таканаречено општество со книговодство, во кои мимикријата, маскирањето и занесот исчезнуваат (затоа комунизмот беше помалку жив, одвратно немагичен и црно-бел по однос на општеството што го градеше партијата на Луција) и се повлекуваат пред компромисот меѓу наследството и способноста, кои се два основни фактора што ја определуваат иднината на единката во тие општества.

Вил и Грејс и понатаму си е ситуациска комедија; La Cage aux Folles и Кирија и понатаму си се бродвејски мјузикли; Сѐ за мајка ми и Лошо образование и понатаму си се мелодрами – и, било како било, тешко дека некоја од нив ќе биде дел од образованието во раното детство.

И покрај тоа, можеа да ги претворат геј-животот, геј-сексот и геј-културата во средишта на своето живеење и можеа да си го градат животот околу тие нови можности.

Или ќе треба да измислат перверзни односи кон таквите облици или ќе треба да најдат во таквите облици можности или пригоди или дозволи за одредени нестандардни начини на чувствување.

Па тие деца што ќе се здобијат со нестандарден или со дисидентски родов или сексуален идентитет нужно си го градат тој идентитет во однос на главнотековните културни облици.

Новите урбани мигранти беа, главно, луѓе со скромно потекло кои, во времето на релативниот просперитет што ги обележа крајот на 1960-тите и почетокот на 1970-тите години, можеа во Калифорнија да ги најдат истите неквалификувани работни места што ги имале во Ајова или во Алабама.

Со месеци или со години штеделе пари и најпосле се доселиле во големиот град, каде што разумните станарини во геј-маалата што се создаваа во некогашните етнички, работнички или постиндустриски делови им овозможуваа на луѓето како нив да се издржуваат работејќи како келнери или како медицински сестри, а, сепак, да живеат во урбан геј-центар – макар што можеби мораа да го делат станот со неколку цимери за да ја делат киријата.

До интернетот имаше уште деценија-две, а мобилните телефони сѐ уште не беа ниту на повидок.

Книгите, пак, за настраните семејства кои се посебно осмислени за деца од основноучилишна возраст, како што се Хедер има две мами, Џени живее со Ерик и со Мартин или Со Танго сме си тројца, иако можат и тоа како да придонесат кон дестигматизирањето на хомосексуалноста и кон поголема општествена толеранција, сепак баш и не го уриваат хетеронормативниот монопол врз формите на изразување што ги има во главните популарни жанрови. ‌Во секој случај, главнотековните културни облици ги даваат единствените жанрови што ги знаат повеќето деца.

Енклавите Кастро, Фолсом и Полк Стрит во Сан Франциско не беа населени со типови што чекале да се отвори работно место во некоја центарска адвокатска канцеларија или на Универзитетот на Калифорнија во Беркли (иако имаше таму и многу правници и професори).

Поинаку кажано, потцртана е фундаментална разлика помеѓу Жената како означител што е кодифициран во една долга историја на бинарни спротиставености и означителот “феминист” како оној кој го гради признавањето на конструираната природа на Жената и е предодреден да трага по адекватни претстави за неа, и политички и симболички.

Со својот нештедлив труд, без страв, го градат својот свет кој успешно им се противставува на природните сили, вклопувајќи се во стварноста.

Направи еве како јас што сам почнала мост и клисура тамо!

МАРКО КРАЛЕ ГО ГРАДИ ИСАРОТ ВО ШТИП Имам слушнато од луѓе да Кралевиќ Марко го градел Исарот, а имал сестра Марија.

А он вика: - Сестро, глеј си ти твојта работа!

Оној ден. Го градеа домот. Беше еден добро замислен, просторен задружен дом, полн со сонце.

„Од утре да си сакаш друг бригадир за твојата градежна бригада, чу?!“, со растреперени вилици и како да се наоѓаш под урнатините на твоето најскапо здание, што некогаш си го градел, а тоа сега се уриваше врз тебе, врз твоите раменици, те треснуваше по твоето чело, те толчеше по рацете, по лицето, в очи а, нозете ти беа тешки, како потонати и натрупани до над колениците во тие урнатини.

Тој сакаше да го прегрне човечецот со долги и немирни прсти(овој пак се обидуваше да не дојде под обрачот на големите раце) и раскажуваше за природата и за гасениците најмногу за некој Чарли Краков, или за призрак на опачината на неговата потсвест, на нешто што е натсвест и живее вон од него, вон од неговата матна мисла, нешто на што зборовите и му го градат и му го одземаат обликот.

Мислам, воочи јасно, самата виде Во какво сиво се обоил овој наш свет што проклет, го градевме и живот ќе дадевме за сѐ да биде светло и фино Многу лета изминаа оттогаш Некои незаборавно, некои брзо, некои бавно, И ниту еднаш не почувствував вина А сега...

7.8 Девет века го градев градот Со девет влезови за вашето влегување Низ расклештените вилици на ноќта.

18. Времето се грижи за зборот зборот што го обновува Тој што му длабеше во корењето го гради доградува и виши во куќата на светот Вербата штира не е Ни неверен е зборот Убавината да му се верува на надежта е врсник И онаа земја иловица густа раката што му ја памети се врти врти и понатаму во лика нова нудејќи ја светлината нова на говорот ризата небесна нитките што ја ткаат на несвенатиот збор И уште и натаму сега од пределите на глината над запомнатата стреа продолжува тој кон муграта да гледа со стрептеж незгаснат за повтежот на говорот да го досегне реченото

Но кога животот, во долгиот балкански егзил, нè соочуваше со брзи и судбински решенија, Мајка ги донесуваше одлуките, оставена сама во воените траншеја помеѓу две војски, пред празните чинии на своите чеда, во времето на големата немаштија, верувајќи, надевајќи се дека Татко е со неа, го гради патот на мислите кој води до спасот.

При последната средба дури и ми довикна: Попусто се прашуваш во една твоја надраска (а таква надраска не постои): колку ли бил тежок мојот сизифовски напор в туѓина, бидејќи секој ден сум го разградувал она што таму, кај вас со години сум го градел!

Не ги коментирав овие нејзини размисли Каде те судеа, во Штип, прашав?

Со години сум го разурнувала она што мој Благоја го градел”.

Кога не би направиле така, тогаш би си плукнале на крвта што заеднички ја пролеавме во ист ров, во истиот бункер, на парчето леб што го делевме, на капката вода што ја цедевме, на раните, на солзите, на достоинството што го создававме заеднички, на сето она што со мечтите го градевме но ридиштата и снеговите на Грамос и на Вичо.

Се обидов да го исфрлам секој дел од тебе, а го исфрлив и моето срце, се обидов да ги задушам твоите зборови, вистини или лаги, а ја задушив мојата душа.

И јас ти верував тебе, зошто го сруши тоа што го градевме, тоа за што се боревме, сонот што го сонувавме, зошто на нешето патување ваква болка чувствуваме?