ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Потем доаѓа падот во безнадежност.

* Залудно. Насобраните луѓе ги фаќа очај. Значи сепак ќе ги изгонат од тука.

Луѓето, нашите луѓе, ги фаќа малку нервоза.

Ги фаќаше тревога, зашто не се знаеше колку брзо ќе се шири војната и нема ли утредругиден да се префрли и наваму.

Не ја крева раката и не ги фаќа. Знае: сенки се ...

Птиците преселници често ги фаќа дремка, па дури отпосле ќе разберат дека градот станал арамиско гнездо – што окото ќе види, раката ќе дрпне.

— Значи, ќе не чекаат оние пезевенци на чукана, — рече пашата и се насмевна, потценувајќи ја смелоста на востаниците.

Дишери, дишери, дишери, ) — и не чекајќи овие да излезат, ги фаќаа за раменици и ги исфрлаа како партали во дворот на дождот и снегот сред вириштата и калта до колена.

„Каде ли се Иван, Циле и Горѓи што ги нема да се јават? — се прашаа во себе Тодор, Петре и сите живи четници, не можејќи да ги слушнат грмежите од пушките и бомбите од Ливада, каде и нив Бахтијар ги нападна, но благодарение на честата гора овие лесно се префрлија на Ленишко, кое не беше опседнато, та над самото селце го заметнаа трагот и удрија кон југ, заблудувајќи го аскерот со сражението на Лигураса.

Аскерот се насобра по педесет души на еден четник и нарипа живи да ги фаќа, но овие се држеа зад стените и Турците секое нарипување го плаќаа со по еден два убиени другари и пак залегнуваа и тие зад своите метеризи.

Одеднаш чуката оживе. Колку внимателно да ги фаќаа четниците метеризите, аскерот ги забележи, а командантите со биноклите можеа да ги видат како се сместуваат зад големите карпи.

Но претчувствувајќи дека Бахтијар ќе ги насочи потерите по побегнатите кон север чети, тие не се задржаа во Крушевица; ниту Толе се раздели од Андона да прејде во својот „пашалук" преку Црна, бидејќи пред два-три дена таму го бркаа; но заедно со Андона се истави до селцето Вепрчани, на границата меѓу мариовските и дренско радобилските планини, та ако дојде некој зорт, да ги фаќаат нив, бидејќи тие не беа уште газени од потери.

И овие го послушаа, ја отворија племната и се закопаа децата во сламата, а возрасните ги скрстија рацете и ги удрија главите ничкум.

— Нека добредојде сега и Бахтијарица, лели сме блиску до Дренска — му одговори Толе и нарача јадење за тој ден.

„Држи се настрана од мојата соба. Не ми ги фаќај работите.“

Поблиску до дома, хаосот ни помага да ги проучуваме збиените честици што ги фаќа магнетизмот на Земјата и чие ослободување во атмосферата ја предизвикува појавата на аурора.

„Му реков да не ти ги фаќа книгите“, му довикна мајка му од зад вратата. „И не ги фаќаше“.

Боге попушти да притиска на педалот за гас кога стрелката на патот му се изгуби пред очи, но колата ги фаќаше свиоците како нишалка на рингишпил - тамам мислиш ќе излета таа ќе се врати и ќе се исправи, и во наредниот момент е подготвена да ја повтори истата игра на другата страна.

- Стој и гледај! - важно рече Бојан и почна еден по еден да ги сече лисјата од трнот, внимателно да ги фаќа со два прста и да ги фрла настрана.

Дишеа тешко. Од напорот, од височината, од стравот што ги фаќаше.

И додека така седеше, увото, навикнато да ги фаќа и најлесните шумови што ги раѓаше белата снежна тишина, дофати далечен виеж.

Ги гонеа светулките, ги фаќаа, како жарчиња ги држеа во рацете, па ги расфрлаа над своите глави како искри.

Тогаш скомина ги фаќаше и потајно ги силеа Јанческите да го тужат Тахир бег и да бараат да им биде вратен коњот.

ФРОСА: (им ги фаќа и тргнува рацете). Што се срамите, речете му на крсников со здравје. Спасо, да пукнеш, ти барем си поголема, речи!...

Беа сосема збунети: не очекуваа дека така ќе настапам, без ронка страв, супериорно; ги фаќаше, поради тоа, некој гнев, оти настануваше најстрашната ситуација за една власт: испитуваниот да се не плаши од нив.

Но секогаш неговиот изострен слух ги фаќаше одгласите од стапките на стражарот како длабок пулс во молчаливоста на овој убиствено осамен свет.

Дење седеше во колибата, ги следеше од внатре птиците што слетуваа на островцето да отпочинат, им го следеше летот низ воздухот, им го одредуваше местото каде навечер слетуваат да преспијат, или каде прават гнезда, и кога ќе се затемнеше, излегуваше како ноќен гуштер од колибата, се влечкаше пополека низ шеварот и трските, го слушаше тивкото прпање на птиците кои тонеа во дремка, и како орел, како аждер, им се нафрлуваше одненадеж, ги фаќаше со раката за шијата, ги стегнуваше не давајќи им да писнат.

Поради тоа, Полин беше принуден само дење да ги фаќа и да ги приготвува за јадење, а нивните пердуви, глави и нозе, ги закопуваше в земја за да не остава никаква трага од која би се плашеле птиците.

децата се надмочуваа во езерото и трчаа околу огнот кој штркаше на сите страни искри како светли бубачиња; ги фаќаа мајките, ги редеа в скут и им кажуваа гатанки за да не се испотепаат меѓу себе: „Секој рошка во пазува за да најде нешто, а не сака да најде... Што е тоа?” „Вошка!“

црвената: пламливи, избувливи луѓе: што на ум, што в срце - тоа на уста, за една болвосерка - туриваат каца со мед; им пререче ли нешто, им се пикна во зборот, не ги поддржа, не им одобри - повеќе за тебе не држат, те замразуваат; додека имаат мака на алтан-терезија те држат, кога ќе им помине маката, за старо тенеќе те даваат; само тие како да постојат во селото; соседите ги тераат да ги врзуваат кокошките, а тие кучињата свои ги пуштаат кај што сакаат; кога ќе се впипрат во лицето - запелтечуваат; ако ти е фрлена шега, подбив, мунѕа - од нив е; се зафатија ли со нешто, наумија ли нешто - или ќе го сторат или раката ќе си ја отсечат; жолтата: колебливи во очи, во држење, во однесување; многу сакаат да слушаат, да чујат сè, а ни трошка нешто од себе да речат; во расправиите бегаат, не сакаат тука да се најдат; дома глас не им се слуша, како да не се живи; за мала работа трчаат кај соседите за совет; кога ќе им влезеш в куќи, не ги фаќа паника, ниту брзаат да те почестат; ако дедо им бил говедар, козар, питроп, полјак - таткото и синот и внукот се тоа; по гробиштата кога сите лелекаат и плачат, тие ги гаснат свеќите да не се трошат до крај; секогаш одат со навалени глави загледани во земјата како да бараат нешто што изгубиле или пак што загубил друг; кафеавата: рано легнуваат, рано стануваат; тешки во одењето, тешки во зборот; само за себе живеат; што било, како било - во нив останува; дома со седење те пречекуваат: ќе те измерат: кој си, што си, па ќе станат; за многу работи се прават дека не чуле; она што е нивно не го даваат на друг да се послужи; устата им испушта мед, а срцето пелин; кога ќе им дојде невеста во куќата, или ќе ја претопат - табиетот да им го земе, или клоцата ќе ѝ ја удрат; имотни се, но со прсти стегнати, кајафлии не се расфрлуваат и не арчат многу: дури и кога дечињата наутро ги празнат мешињата, ги празнат во дворот - да имаат што и кокошките да колвнат; избегнуваат кај што не им е по ќеф или кај што шерепере се зборува; жените со плетиво одат в поле, в планина, в црква, на молзење, в град по купување; кога даваат совет, не ти кажуваат сѐ докрај - нешто и за себе задржуваат; ако те засакаат - виделе нешто во тебе што им се допаѓа; кога ќе им се случи нешто лошо во куќата, одмерено плачат; кога се болни, не ѝ веруваат на болеста; со неа шетаат, со неа работат, со неа по веселби одат; ја носат, а гледаат кому да му ја прилепат; розовата (шеќерлијата): чаламџии, фодули, самобендисани, а купи ден - помини; на оро први; те сакаат додека имаат мака; јајце да варат, надвор го варат - да ги гледаат сите; од надвор куќата чиста, паќна, што се вели: азна, а внатре празна; што да се случи во селото - први разбираат; во разговор ќе те префрлуваат од рид на рид, ќе ти тргаат фурки - в очи ќе те лажат; не држат многу до зборот: речи - одречи; ти даде ли нешто, сите знаат; новата кошула ја облекуваат врз старата: кој да види да завиди; први се за гости, за јадење, за пиење, а кога ќе им дојдеш дома - им поминал светецот!

Ги фаќа на покусо, на подолго, ги навиткува околу киските, и пак ги одвиткува.

Некој рече дека козјото млеко било лековито и ние почнавме да ги фаќаме заделените кози.

И вика: пире, пире, пире, и ги фаќа една по една кокошките, ги коле. Фаќај, коли, фрлај. Куп.

Ги клавам рацете под ќебето, си ги фаќам една со друга и нешто ми запнува кај глуждот! У баја!

Ги вади позадината, ги фаќа ко стаорци.

Ние ги фаќаме за нозе, за ногавици, ги завлечкуваме назад.

Утрото идат и кај мене луѓето. Мажи, дербедари, одат по куќите, ги фаќаат кучињата. Ги врзуваат, ги одврзуваат и ги носат на сретсело.

ИЛИЈА: (му ги фаќа обете раце како што ги дигна да мава).

Ќе ги земеш на душа и девојчињава... (Фроса, Кате и Паре треска ги фаќа од страв и почнуваат да плачат на глас).

АНТИЦА: (спокојна) Ако, сега не сум сама, вие ќе ме чувате. (сите освен Антица ги фаќа треска од страв).

Пред сè, би било праведно да се каже дека значајното лице набргу по заминувањето на кутриот, сосема сотрениот од него Акакиј Акакиевич, почувствувало нешто слично на сожалување.

Од тоа време позорникарите добиле толку голем страв од мртовците, што одбегнувале дури да ги фаќаат и живите, туку само оддалеку подвикнувале: „Еј, ти, гледај си го својот пат!“ – и мртовецот- чиновник почнал да се појавува дури и преку Калинкиниот мост, ширејќи голем страв врз сите плашливи луѓе.

Ги грабаа своите палта за јаките, налик на животни кога ги фаќаат за врат своите малечки, ги облекуваа и брзо се враќаа на своите места.

Таа принуда за Ренан ја претставува најголемата срамота на анексијата и нејзината најмачна политичка иновација: „Човекот нема право да оди наоколу и на другите да им ги мери черепите, па потоа да ги фаќа за гуша и да им вели: „Ти си од нашата крв, ти ни припаѓаш!“.

Од изгрев до изгрев денот е подолг, сонцата ги фаќаат на спиење.

Занемеа. Нема збор ниту проговор. Двајцата лежат наплеќи, ама сонот не ги фаќа.

Започна потоа и икајца да ги фаќа: зафатија силно да икаат, испуштаа гласови како петли и си го предаваа икањето еден на друг; за да го смират икањето, ставаа касај леб в уста или се напиваа вода пред да икнат или го држеа со рака јаболцето под гушата за да не им се поткрене.

Огледалото му ги фаќаше тие негови движења - копирајќи го чинејќи сѐ што тој чинеше: седни, стани, шетај, пали цигара, гази ја под нога, фаќај се за глава, налактувај се, гризи ги усните.

За да го ослободи од стравот, татко му му купил играчки со тие животни и го терал да си игра со нив; да ги фаќа, да ги клоца, фрла, да им чини сè што сака; и детето, малку по малку, се отстрашило, и кога ќе ги сретнело животните - веќе не се плашело од нив.

Ова дефинитивно нема везе со ловење. Најбоље би го опишал како „берење риба“. Се наведнуеш, ги фаќаш со руки и ги товариш у гепек.

Со подеднаква леснотија ги фаќаат предметите со долги пипала како што би ги фаќале со раце.

Се ширеше квичеж по сите дворови; некои се плашеа да ги фаќаат со раце, да ги колат со нож, и ги убиваа со пушки.

Од мислење и несмислување почна да им се врти во главите и да ги фаќа мачнина.

Љаке ги фаќа непријателските војници, им ја трга кошулата од панталоните, ги држи, а Љаке доаѓа со писалката, им прави кругче околу папокот на гол мев.

Оваа банкнота припаѓа, без сомнение, на најсилната Империја од постанокот на светот.

Во завршената сцена на „Гладијатор“, римските легионери, собрани околу мртвото тело на Максимус (кој сепак успеа да одржи импресивен претсмртен говор за правата на поединецот), хорски почнуваат да ја пеат американската химна; камерата во гор-план ги фаќа поединечно нивните лица, благородни и решителни како на членовите на шампионската рагби екипа.

Во нивните очи најмногу има страв, малку се движат, не се оддалечуваат од бараката, повеќе си лежат на сламениците и „болката“ ги фаќа најчесто кога доаѓа некој од „началството“ како што ги викаат неколкуте чисто униформирани мажи кои постојано се возат со еден дотраен џип од болница до болница, од логор до логор, каде што се собрани бегалците, од град до град, каде што се сместени децата.

Кријам глава зад двете близначки пред мене, им ги фаќам пополека двете крајчиња од нивните плетенки,ги врзувам во цврст јазол и нестрпливо го чекам ѕвончето. Доаѓа и тој миг.

Не ја крева раката и не ги фаќа; знае - сенка се, но сака постојано да гледа во нив.

од секаде ги бркаат домородците, а ако излезеш еднаш, враќање нема, си фрлил камен зад себе, оние што се инаетат ги клукаат со сол, а вода не им даваат, ги полнат со рицинус, со струја и со спици, со киселини и со куршуми, со гол газ на гол мраз им го бришат паметењето, да немаш родно место, да не спаѓаш никаде, склучува договори и со Бугарија и оттаму си ги зема Грците, а Македонците ги брка во Бугарија, секаде ги поттурнуваат, им ја истргуваат земјата од под нозете, на ненадејно ги фаќаат; жените велат: не ни чинат мажите затоа е вака, а никако не си и никако не е; секоја година нов ветер, нова вејавица,

„Со вино ќе го платиме“, пеам, а жените ги фаќа некое пијанство, се отвораат во широки кругови: колца, колца на снегот.

Имав наловено доста, вистински мајстор бев да ги фаќам со раце.

ПОПОТ: (Ги фаќа сите за раце. Кружат три круга околу масата.)

МАТЕЈ: Срам ми е. БОРИС: Не гледам. (Пауза) Дури сега ми делува. (Пауза) Го губам видот. (Пауза. Ги фаќа очите со прсти.) МАТЕЈ: Срам ми е. (Пауза) Срам ми е.

Ги фаќаше тој во грстови, ги заграбуваше, па пушташе среброто да му тече низ прсти како вода.

Ѓаволот нема сила за мене, но ги надвасува тие што ги сакам, ги фаќа во костец и ги љуби!