ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Со други зборови, тие секогаш очекуваат некој друг наместо нив да ја заврши работата и да се избори за нивните права – без притоа, ни малку самокритички, да се запрашаат: што секој од нас посебно и што сите ние заедно направивме за подобрување на катастрофалната состојба со работничките права во РМ?

Ова од причини што, иако за нас е сосем разбирливо работниците да бидат против овој или оној наводно „независен“ синдикат, истовремено ни е целосно несфатливо работниците да бидат против самиот концепт на синдикално [само] организирање!?

Дали воопшто треба да потсетуваме дека круцијалните права за кои работниците и работничките се изборија низ историјата (правото на осумчасовно работно време, правото на платен одмор, правото на штрајк и многу други) се остварени по пат на радикални судири на синдикалните, социјално освестени групи со газдите и државата.

Намерно поставувајќи го во дневната соба, да ме потсетува дека времето брзо врви.

Сега, најден крај оваа река без бранови што тече кон одреден крај, потсетувајќи на можниот крај на живо­тот, но со извишеното Кале за да потсетува дека надежта постои, татко ми со вообичаеното вкрстување на прстите кога имаше нешто значајно да ни каже, тивко започна: – Чеда мои, минаа три дни без Чанга и без козите.

Сиот шут се собирал на едно место и така израснал ридот, денес озеленет, кој по ништо не потсетува дека е создаден од урнатините на градот.

Дождливите пак, немилосрдно, ме потсетуваа дека треба да решам едно прашање што не е симнато од дневниот ред и кога немам нужда да мислам за него, - а тоа е прашањето за моите чевли.

Тука, на плоштадот Свети Марко во Венеција доселениците од Македонија неодложно се потсетуваат дека од памтивек се навикнати на печалби и селидби, навикнати се водата постојано да им е до гуша во живеачката, навикнати се и кога пеат да ја колнат туѓината.

РОЛНИТЕ НА ДЕТСТВОТО НА ДОСЕЛЕНИЦИТЕ ОД МАКЕДОНИЈА НА ПЛОШТАДОТ СВЕТИ МАРКО ВО ВЕНЕЦИЈА

Арно Лабел Рожу (Arnaud Labelle Rojoux), во Пародиската уметност (L’art Parodique), потсетува дека Мари­нети (Mari- netti), во својот Mani­feste-Music-Hall ги сла­веше „моќните карикатури; длабочините на смешното; преплетувањето на игрите на зборови, на шегите, скокањето од тема на Маргина 34 27 тема; целата гама на глупавоста, на имбецил­носта, на простотилакот и на апсурдот, коишто неусетно ја тур­каат интелигенцијата на работ на лудилото.”

Тој ја потсетува дека во „мултиверзумското“ читање на квантната механика на секој момент во кој неутронот би можел да се распадне му одговара универзумот во кој тоа се случува или се случило и a fortiori постои верзија на нас, посматрачите, која го разгледува распаѓањето на тој поединечен неутрон во тој поединечен момент во тој поединечен универзум. 76 okno.mk

Кадежот на носталгијата потсетува дека по прашањата на религијата би требало да има неколку изненадувања.

Тезауро потсетува дека уште Аристотел ги препорачувал shemata (лат. figurae), оние духовни творби што се нарекуваат и сентенции.

Мажите во нашето општество не ги повикуваат редовно на сцената за да се покажуваат или за да уживаат на очиглед од мешовити публики.

Таа нѐ потсетува дека пред „кампот“ да стане назив за сензибилитет, зборот бил ознака за еден вид личност.

Далеку од тоа дека е неизбежна судбина за маж.

„Иако машките и женските може, а и мора, да се појавуваат на музичката сцена“, напоменува Милер, „тие не се еднакво добредојдени на неа: исполнителката секогаш ќе има предност зашто за неа се смета дека ја претставува таа сцена, како нејзин знак, нејзинa чинодејка, нејзина суштина и нејзино величие; додека мажот таму го трпат под услов, со инфериорноста или со потиснувањето на сопствените дарби, да помогне да се воздигнат нејзините дарби“.283 Ако маж ја заземе сцената и си ја присвои, тоа ќе значи дека се откажува од своите машки акредитиви, како што бргу им се обелоденило на Фред Астер и на Џин Кели.284 Далеку од тоа дека го консолидира машкиот родов идентитет, чинот на појавување на сцената повлекува одредено количество родова беља за машките изведувачи – беља што, од своја страна, предизвикува низа сложени стратегии за нејзино ограничување и за справување со неа. ‌Она што важи за бродвејската сцена важи и воопшто за изведбените уметности и за самата изведба. (Иако не треба да ги пренебрегнеме и локалните варијации: Џон Клам нѐ потсетува дека „британските мјузикли историски се сосредоточувале на мажите, од Ajвор Новело и Ноел Кауард до Жан Валжан и Фантомот.

Врската помеѓу кампот и оној карактеристичен начин на вкрстување на жанровите на трагедијата и комедијата добива особена јасност од некои натамошни согледби на Естер Њутн.

И, патем, не сакаме да нѐ потсетуваат дека не било отсекогаш така.

А гласот на времето не потсетува дека на полноќ на 11 спрема 12 февруари 1949 година падна наредбата за за заземање на Лерин.

Неговите изуми се оддалечуваат од активниот неред на животот”.

Латиноамериканските писатели како што се Гарсија Маркес, Карлос Фуентас, Ернесто Сабато, Варгас Qоса и други, го признаа својот долг кон Борхес по повод прашањето на јазикот, каков што шпанската литература немала пред него.

А Патриша Меривејл, која го споредуваше Борхесовото дело со она на Набоков, завршува со следната дистинкција: “Додека Набоков обично ги пушта своите актери ‘да испарат’ и нѐ враќа во стварниот свет, Борхес ја доведува својата приказна докрај и постојано нѐ потсетува дека обајцата, и писателот и читателот, се ‘творба од која се направени соништата’.”

Заклучокот е неизбежен: Борхес е волшебник на зборови и мајстор на итрини. Margina #32-33 [1996] | okno.mk 217

Џорџ штајнер, исто така, нѐ потсетува дека “Борхес е кустос во душата.

Сократ, тој горд, самоуверен Атински демократ, индискретно се избрза откривајќи ја опасната вистина со зборовите: “Целта на човечките суштества е да се спознаат себеси”.

Кинескиот поет-филозоф ЛаоЦе зајадливо нѐ потсетува дека тао е постојано променлива комплексност со брзина на светлината, недостижна и недофатлива за нашите прсти и палци кои работливо ги испишуваат буквите врз нашата алфанумеричка тастатура и умствените оперативни системи.

Изградил еден анти-свет, совршен и кохерентен простор во кој неговиот ум може да измислува колку што сака...

Таков е и ставот на Апдајк: „Колку и иронично и богохулно да изгледа Борхесовата скриена порака“, вели тој, „составот и методата на неговите остварувања, иако никако не можат да се доловат со имитирање, одговараат на длабоката потреба во современата проза - потребата да се признае итрината.“

Во таа приказна, конечно, поверувавме и ние, иако само пеењето на птиците во гнездата на највисоките дрвја нè потсетува дека тој некогаш и бил тука.

Да се живее или не?, - прашањето кое како да си го поставува Меланхолијата на Дирер, се претвори во прашање на моето постоење.

Можеби криљата ги има само за да ѝ го отежнуваат чекорењето, да ѝ натежнуваат како мачен товар, и за да ја потсетуваат дека можела да лета, но сега е премногу доцна за тоа.

Замислете си го тоа: Писателите кои имаат милиони идеи во главата а немаат хартија, одат по луѓето во градот и ги потсетуваат дека треба да ја променат извалканата, да не кажам, искинатата облека.

А Rebis е уште едно име за Каменот.

Творечките и регенеративните моќи навестени се со двојното р во Rrose. Cirlot нè потсетува дека „веларното р е ономатопејско, со алузија на громот како симбол на творечка моќ (поради тоа најголемиот број глаголи во речиси сите јазици ја содржат буквата р).“

Во шифри пишувал дека државата не може да опстане во зулуми, со што на крајот, би настрадала и војската на исламот (јаничарите), потсетуваше дека во неговата албанска земја има вигани, кои вредат за десет јунаци.

Пријателе, рече, драг мој Кристапоре, земи го ова јапонско дрво старо близу еден век и чувај го да те потсетува дека животот може да се одржува и да и се противставува на злокобатадури и со последното жилче.

Се јавува и гласот на синот на Богородица, го потсетува дека тие штици не биле негови!

Сотирчо го потсетува дека и мајка им ја нема, дека заедно со Тронда излегоа да го бараат и не се вратија.

3. Уште од првото сонување научив Дека доселениците всушност Натрапнички им влегуваат во соништата на староседелците И дека со несечените нокти им ги дупчат на староседелците Мешините полни со резервни соништа Па откако ќе ги обесонеа лесно им ја крадеа земјата И во древната абориџинска црвеница Садеа цели плантажи со нови соништа И тогаш јас разбрав дека има и престорени соништа Престорени и превоспитани соништа Оти првите доселеници беа дојдени по казна Како историска претходница на гулазите Само што нив тука немаше кој да ги тормози И севезден да ги потсетува дека се престапници испратени на издржување на казната Туку баш напротив престапниците почнаа Да ги тормозат староседелците и да им ги дупчат соништата Оттогаш коалите со сите расположиви средства Си ги вардат соништата од натрапници со несечени нокти И си го бранат вековното право На дваесетчасовен сон во едно деноноќие Оттогаш сите ги предупредуваме Да не остават на раат да си го досонуваме сонот И на секој еукалиптус закачуваме парола Кој сонува зло не мисли А се подразбира дека кој многу сонува Кога да е ќе го довстаса јавето И ќе окапе од визити на нервни доктори Па тогаш ќе си ги мериме соништата И ќе ја утврдуваме нивната историска тежина или леснина Тогаш сетики уште ќе има бумеранзи Оти историјата без вратки не ја бидува Што се покажа и во соништата од петокраки Макар што никому се уште не му е јасно Кој и како ќе им ги врати на Абориџините Старите продупчени соништа Оти никој се уште не измислил лепило За продупчени мешини со резерни соништа Штоако сега школски авиончиња Влечат на опашките натписи Sorry како што се влечат реклами за кока кола или нешто такво Sorry sorry ама се знае ли што досега се стори И ако сте љубители на рими знаете ли каков оган гори Во продупчените соништа на староседелците На кои денес лефтерно им велат Sorry Како кога некој не сакајќи да им ги згазнал стопалата Во турканиците пред влезот на Олимпискиот стадион во Сиднеј Или на пазарот близу пристаништето Ако се погодите таму на пазарен ден баш во сабота Како на секој пазар и овде под тезга се продаваат разни нешта Па можете да си купите разни збирки соништа Стари и нови соништа староседелски и дојденски соништа Од такви соништа се учи Дека ако нижиш бисери ќе плачеш Колку повеќе бисери во соништата толку повеќе солзи на јаве Од такви соништа се учи Дека ако најдеш алтани во твоите чевли Ќе отпатуваш надалеку дури до новиот и отаде новиот свет А пак ако таму во новиот ти свет Се бакнуваш на сон со некого уста со уста Ќе те фати ревма а богами и потешки болештини Ако си машко и ако се бакнуваш со машко уста со уста Баш како што се бакнуваше еден од наследниците на Ленин Пу пу скраја да е Џабе ти тогаш и соррѕ и се стори џабе ти и цела сурија нервни доктори.

Таа порака на Летка ќе го потсетува дека ќе му биде потребно трпение додека прикаската не легне, додека невидливиот камертон не го потсети на првата нота со којашто мелодијата може да почне со најмал ризик.

И така долго претворен во дожд сал блиското давење на моторите и чадот од другата страна на уличниот порој ме враќа и потсетува дека седам во тремот додека врне дожд додека врне додека врне долгоочекуваниот градски дожд на летната квечерина.

Бојка, висната на раката на Виктор, и размавтана со облините под убаво изразениот струк, не знам зошто но не престануваше да ме потсетува дека чекорам по некоја туѓа желба!

Неговата литература нѐ потсетува дека мистеријата не се наоѓа во детективските трилери и хорор-филмовите туку во навидум секојдневното и вообичаеното.

Замисли си, ме потсетува дека сум брала јагоди со Аксја!

Гудалото нежно ми се лизга ту во минатото ту во иднината и ме потсетува дека некој нашинец најпосле треба да му ги истегне ушите на времето пред да ни се исушат сите ритки и пред да престанат да ни врзуваат стебленцата веќе онемени од носталгија.

Дури сега, во кафулето „Ернест Хемингвеј“ во Скопје отпосле те плиснува карибскиот бран и те потсетува дека пристаништата се за да впловиш некаде и дека она што го сакаш не е секогаш тоа што треба да го сакаш.

Иако за него се грижеше Митра, баба му, откако се преселија во една од долгите бараки, инаку штали порано, Дончо уште првите денови заталка низ Острово, откри дека ако се оди на онаа страна каде што изгрева сонцето се стигнува до една огромна огромна вода што изгледа како сиво платно на кое не му се гледа ни почеток ни крај ама некој од кај сонцето како да го влечи влечи и се потсетува дека од Митра е предупреден да не се приближува до каналот оти и во плитка вода човек можел да се удави, башка што змија може да ти се замота околу нозете или крастава зелена жаба да ти скокне в уста, ама за оваа огромна вода никој ништо не му рекол и по долгото клечење крај неа заклучи дека ова не треба никому да го кажува, да си ја чува како тајна само негова и тргна по патчето крај неа совладувајќи некои грмушки, некои корења, надолу надолу дури до онде каде што таа голема вода се сретнуваше со една малечка рекичка покриена со врби и кој ти знае уште со какви дрвја, водата од малата рекичка бистра па се гледаше сѐ под неа и сакајќи да помине преку неа за да го следи брегот на големата вода откри дека почна да му се качува до кај колената и се сети на предупредувањето од Митра дека можеби ова е каналот и дека во плитка вода човек може лесно да се удави па се подврати, е, кога веќе го нема човекот што го трга сивото платно, поарно е да го фати ова патче што оди нагоре покрај малата рекичка следен од крекање на жаби и чрчорења на секакви птици горе во дрвјата.

Тоа е добра појдовна точка за истражување која им дава живот на теоретските дебати.

Истражувањето нѐ потсетува дека сеприсутната реторика на ’глобализацијата’ и нејзиното навидум непостоење на граници често служи да се затскрие постоењето, како и политичкото значење, на границите во современите геополитички конфигурации.

Само забрзаниот пулс те потсетува дека солзите ти се на крајот.

И кога чувствувам дека ја губам невидливата оска на постоењето, точката на гравитацијата на мојот живот, рбетот на сите зборови во животот, мајчиниот јазичен код ме потсетува дека рамнотежата се одржува и со јазикот на другиот.

И, еве ме со последните аргументи да докажам дека кога ќе се вкрстат два или повеќе јазици во една душа, две судбини во една, тогаш сигурно се открива душата на заедничкиот јазик на животот, без оглед каква ќе биде конечната пресуда на ,небескиот трибунал на моите предци...

Ја гледам секој ден, а тоа постојано ме потсетува дека треба да ви одговорам.