ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Среде овие градби се ширеше пространиот плоштад, можеби единствен со ваква големина на Балканот, со излези кон Камениот мост и главната улица што завршуваше пред Железничката станица.

Овие нови зданија, заедно со стариот Камен мост и големата извишена тврдина зад нив, позната уште од праисториските времиња како главно упориште на сите империи на Балканот, ја формираа трајната физиономија на градот.

На вечерата во ресторанот Бисер преку Камениот мост, кој чинам веќе не постои, Александар ми рече дека сум пораснала.

Сѐ поретко слетува на скопскиот аеродром.

Да можат да говорат окнестите камени мостови префрлени преку брзите, бујни реки во Босна или седумте божји храма соѕидани со негови раце во различните краишта на Далмација - многу нешто би можеле да раскажат за копнежите на Аргировата душа во најубавите години на неговиот живот, кога беше полн со сила и полет, готов да ѕида и на самото морско дно, за да види светот што знае и што умее тој.

И сега улицата живее од небото до Камениот мост А оттаму продолжува за да се влее Повтор негде далеку во ѕвезденото небо По мостот поминуваат и радоста и тагата на животот Помина по него и чадот од тратот, и молитвата На невестата што ја вградивте во темелите...

„Каде сте проклети песни?“ „Една госпоѓа ги собра, зар не виде?“, Праша слепиот питач од Камениот мост.

И кога се качивме на камениот мост, кај Газаната, гледам веќе некој се качуваат на другиот каменен мост и му велам на Анѓелета: Стигнавме, тие кај Плачиврби додека се наплачат и разделат ние сме кај нив.

Другата страна на камениот мост, каде нема ништо друго освен жито.

Во своето време тој бил најдобар ѕидар на камени мостови, но не била само неговата вештина тоа што ја спречило Луда Река да не ги зграпчи столбовите на мостот и да не ги проголта неговите сводови и потпори.”

Им се придружив и сите, заедно, кинисавме кон камениот мост.

Му се радував, го слушав, се согласував да крадам по бавчите со него и не сонував дека е тој најарниот ученик од школата на злосторниците во овој врел прашен град исткаен како стара черга од тесни улици, од плашливи куќарки, од џамии и од два бронзени коњаника пред стариот камен мост, двајца црвеникави кралеви: Петар - татко, и Александар - син.

Камерата фокусира средовечен, белокос човек, кој застанат на камениот мост, си пали цигара.

Го изодуваме камениот мост. Тато, го замислувам во неговите педесетти, побелен, но неначнат од болеста, благо го засилува стисокот на дланката.

Некаде пред земјотресот, кога Јана веќе наполни десет, таа налета на Лев, кој наведнат над оградата на Камениот мост, се џареше во Вардар.

Камениот мост е населен со питачи, продавачи на семки, гаталци, голтачи на оган.

Ги вика оние што се потпираа на оградата на Камениот мост или стоеја во стрелачки вод пред слаткарницата „Јагода“.

Кај да е, кај десет-единаесет излегва сличето на камениот мост од Скопје, ја велат македонската химна и крај на програмата.

Се сретнувавме само неколкупати во годината и навраќавме во кафеаната Меркез на левиот брег на Вардар, за мене од онаа страна на стариот камен мост, пушевме и пиевме според расположеноста, тој најмногу чај во проѕирна чаша со позлатен раб.

Од предната страна на зградата, на терасата што продолжуваше на осум столбови над реката, во големи земјени ќупови беа посадени леандри кои во првите зимски денови газдата Таки Ников ги собираше во стаклениот цвеќарник што беше придодаден на зградата од страната на Камениот мост.

Неколку денови едноподруго зачудените вишеградци го гледаа градителот, наведнат и побелен, но црвен и младолик во лицето, како го обиколува големиот камен мост, го дроби, меѓу прстите го крши и со јазикот го испробува малтерот и составките, и како со чекори ги премерува окната.

Липав за сите Баби со тешки товари во корпите, за Тетките со сини измастени пликоа во долги редици пред поштите, за Таксистите на црно кои со инспекциите и патарините се расправаа, за Циганчињата на Камениот мост кои просејќи умираа за нивните родители да живеат... за кои никој не собра заедничка сума, затоа што на родителите, законски не можеа да им се одземат...

И тоа што денес не постои од тоа време, опстанало само во старите зборови, во заемките од туѓо потекло, кои луѓето со текот на времињата, немирите, војните, селидбите, новите идеологии ги преместувале од јазик во јазик или усилено ги чистеле од еден јазик, во потрага по совршената чистота, која никогаш не била достигната...

Минувајќи низ Камениот мост од западниот кон источниот дел на градот, во потрага по турските заемки задржани уште во живот, Татко и Камилски се движеа со бавен ритам, за разлика од луѓето со забрзани чекори од обете страни на мостот.

Татко, висок и строен, со исправена става, со вечно благ израз на лицето, и нискиот по раст Камилски, видливо слаб, но со цврст и жив израз на лицето, чекореа по кејот на реката, упатени кон Камениот мост, како балкански Дон Кихот и Санчо Панса, понесени од нивните ветерници зборови, со ислужено значење, но цврсто вкоренети во балканските јазици.

Во еден момент, филозофски настроениот Камилски му рече на Татко: Што би претставувал човекот без потрагата по мистеријата, по апсолутното, без метафизиката?

Татко и Камилски си имаа обичај долгите прошетки во источниот и западниот брег на градот, односно лево и десно од реката, поврзувајќи ги со камениот мост изграден уште од султанот Мехмед II, да ги завршат во големата Железничка станица, која беше една од најубавите станици не само во овој дел на Европа туку и пошироко, гледајќи ги меѓународните возови Балкан-експрес и Балкан-ориент, како патуваат преку границите кон исток и запад, север и југ.

Во право си, пријателе Камилски, Книгата на патувањата на Челебија ни го враќа од митската меморија на Скопје изгубениот XVII век, ни ја опишува истава чаршија низ која чекориме, маалата кои опстанале во остатоци, тврдината Кале, Безистенот, Камениот мост, џамиите, амамите, приспособени на денешни потреби...

Тогаш престојував кај Ристо Брзиѓанот. Нивната куќа (или стан во голема куќа) се наоѓаше близу театарот, речиси веднаш на почетокот на уличката која излегуваше на малото плоштадче пред театарот, чинам скаличката од Камениот мост ме симна директно на широкиот чардак кога пристигнав кај нив.

Не знам дали е в ред да се прекорувам себеси дека моите последни навраќања во Книгоиздателството што се наоѓаше веднаш зад Камениот мост биле поттикнувани и од љубопитството да се осветли уште некоја дребулија од минатото на човекот што ја беше отфрлил мантијата?

Го рече тоа со подбив, со мирен глас, како да станува збор за грутка снег што одамна се има растопено а во нејзината дланка останала само лигавата навлажнетост.

А кога го поминавме Камениот мост ми го покажа оној див костен, мислам дека тоа беше петото дрво од Офицерски дом, под кое Јана ѝ го превзела некогаш првото либе.

Седнат на скалите под камениот мост, ѕуреше во реката.

Се случи баш на Камениот Мост во Скопје да зацапам меѓу два огна.

Секогаш пред да се вратам од Прага за Скопје по цел ден зјапам во Карловиот мост на Влтава Секогаш пред да се врати од Скопје во Прага син ми по цел ден зјапа во Камениот мост на Вардар

Во приземјето ѝ е сместен дуќан за продажба на очила, чие лице гледа во прекрасните сводови на знаменитиот Камен мост врз Вардар.

Го помина камениот мост со неговите четиринаесет свода и со двата гроба отстрана на неговите градители, и токму кога се загледа кон многуљудната врева кај Даут-пашиниот амам, пред него, пак поради некаква важна случајност, застана чуварот на мостот и му се загледа со лутина в лице, небаре Ибн Тајко имаше скриена намера нему, кој се грижи за мостот и за неговото одржување, на некој начин да му наштети.