ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Сега не му зборуваше веќе на кметскиот, го заборави сосем него, тој им зборуваше на сите околу што не веруваа во силата негова.

До неа, клекнати, иако има столови, двајца мажи со фесови почтително следат што им зборува.

Ги одбираше Тој зборовите, ги лачеше еден од друг, ги довикуваше од просторот од тишината и од вековите, од облеката и од празниците, од сите пештери и од сите жетви ги собираше, им се умилкуваше, ги галеше, им шептеше, ги средуваше во мали врзопчиња, ги подучуваше и им се подналутуваше, им зборуваше и им појаснуваше дека за сите нив има голем порив да ги разигра, да им открие поинакви и поинакви значења за да не талкаат расфрлани и неразбрани низ сечија свест и низ сечии копнежи.

Ги одбираше Тој зборовите На Јасмина Шопова

Нека пцовисаат до еден зимоска од студ и глад — им зборуваше Бахтијар на бимбашиите кога ги испраќаше на зимување.

А дали се трпеа зулумите од овој алабак табури?

— Така како шо им зборуаше на трупарите на бичкиата, така и тука ќе зборуаш. Се разбраме, лели?

Сакавте да бркате мене и Сефедина со аскерот, еве уште осумстотини души ќе раѓате, дури не се умирит овој пис милет, — им зборуваше Арслан на коџабашијата и другите селани кога идеа да се плачат од зулумите на дивите Анадолци.

Во секое село по петина аскери на куќа.

„Сега е моментот својот внатрешен прекинувач да го вклучите на максимум сила”, им зборуваше на луѓето.

Ниту едно суштество за милозливо да ја прими добрата душа на мртвите... за потоа полека да им зборува на нештата... Храбро за себе самиот!

Ех, како им зборуваше, во тие часови кавалот на измачените аргати во туѓина, далеку од родните места...

Тој продолжи да им зборува на верниците, а на верскиот поглавар, посебно, на својот јасен турски јазик: - Почитувани верници, поданици на Алах.

Верникот излезе од вакафот, го остави Татко да им зборува на сиџилите и да си запишува.

Кога ќе откриеше некоја книга или некој ракопис, во својата библиотека, кои ги сметаше заборавени засекогаш, Татко почнуваше да им зборува на своите книги, како да беа живи суштества.

Сега сите добро насетуваат што им зборува Максима Акиноски: и ако отиде некој в сабота в град за да купува, или ако отиде по некоја друга работа во некое друго место надвор од Потковицата, да не шлапа таму што годе туку да си го држи јазикот стиснат за заби.

И тоа што Јанческите не знаеја или не сакаа да кажат како изгледал и што зборувал ајдутинот, (Велеа од што биле обземени од жал за стрика Анѓела и од што се стаписале од страв кога влегол ајдутинот низ Мала врата сега додаваа сам си отворил, не виделе како изгледа дури одвај и разбрале што им зборува), и тоа што не лавна ниту пес и што не шавна ништо друго што е живо, и тоа што утрото не се најдоа никакви траги ниту од Бошета ниту од ајдутинот.

Луѓето кои поминуваат покрај, застануваат за миг, вртат со глави во знак дека не разбираат што им зборувам, меѓу себе разговараат, дигаат раменици.

И немаше ден афежитките на чело со некоја си Вера да не ги собираат селаните во училиштето и да не им зборуваат дека победата е многу блиска и дека за неа треба да дадат се што имаат.

Така при запалени боринки се собиравме во една одаја сите што бевме останати во селото, ги одврзувавме црните шамии, врз нив ги стававме кадрата на нашите дечки и ги гледавме, им шепотевме, а тие само не гледаа и не гледаа, а ние со шепот им зборувавме и со лесен допир, со прстите им галевме образи и чела, со болно навлажнети усни им бакнувавме очи, а тие само не гледаа и само молчеа.

Секој час им раскажував на учениците по нешто за Париз, им раскажував за тоа како сум чувала деца како студентка, им зборував за Монмартр, Лувр, Версај, за Сена, за букинистите...

Тој ги собирал учениците-велешани, им зборувал за Маркс и Енгелс и им го објаснувал нивното учење.

На 29 април битолскиот валија ги посетил конзулите на големите сили и им зборувал за критичната ситуација во која се наоѓал Вилаетот поради четничките акции и подготовките за востание.

Лежеше на смртна постела Ефрем Ефремов и вака им зборуваше на пријателите: „Се наведнав да се напијам вода од кладенецот, близу до лозјето мое.

Многу селани се призапишаа во Задругата, слушајќи го него, а Змејко доста долго им зборуваше за тоа.

За сето време им зборуваше на сите далечни луѓе, за сето време тој продолжуваше да им довикнува ним по нешто такво, неразбирливо и заздишано.

Тие му објаснија нешто набрзина нему, грабнувајќи по еден сосема кус миг да се поднасмевнат во таа своја разјареност, со една иста така разјарена, но и задоволна насмевка, како по некоја успешна експлозија, која и нив ги исплашила но и ги израдувала најмногу од сѐ, тоа траеше сосема кусо, а после сите се наведнаа и го слушаа, додека тој им зборуваше тивко, споро, но остро, гледајќи го секого од нив со еден светнат, жив поглед, кому ништо не му се прокрадуваше незабележано.

Добри сте ми, им зборуваше во себе.

„Телевизоров нема добар сигнал и ќе го носиме на Велешко“, им зборуваше, а едниот од нив го креваше во раце, го товараше во гепекот од колата и со татко му тргаше на пат.

Тогаш им зборуваше за она момче кое загина во Сплит и од нив бараше повеќе да не ги испраќаат своите деца таму да гинат за нечии други интереси, во некои краишта што веќе не беа нивни, туку туѓи.

Тогаш им зборуваше дека земјата што еднаш ја знаеја како своја се распаѓа и дека војната е реалност на која треба да сметаат и за која треба да се подготвуваат.

Заминуваме, а оддалеку, слушам, Дуковица колне: Огнот да ги изгори, улерата да ги лавне, петлите пејат, јас им зборувам на џандарите, а сакам сѐ да крака, да мука и да мјаука, гледам да не се чуе Дуковица. 224

Со татнежот на топовите тие сакаат да нè задржат во „херојското” доба на своите задоцнети психи, а историјата, историјата 26 okno.mk отворено им зборува и покажува дека стравот од мит да се премине во историски живот, од хероизмот во внатрешните простори на психата, е невиден КУКАВИЧЛАК.

Таа имаше свои цветови во малата градина на кои им зборуваше со својот јазик на тишината, живеејќи со татковите книги, со спомените и со нашите чести доаѓања и заминувања.

На некои, среќен што ќе ги поседува, дури гласно им зборуваше.

Сакајќи Илко да ја види бањата што побргу изградена, често им зборуваше на селаните: - Штом досега не избувна вулканот, нема ни отсега...

Пролетта пукна и сѐ оживе. Во Старчевото градинче пчелите заработија и како да им зборуваа на децата: „Гледате ли ние колку се трудиме?“

Тој им зборуваше на „советниците“ што седеа на масата, но неговите пламени зборови достигаа до ушите на сите селани, дури и до ушите на оние што не гледаа — од сред чаир.

„Откаде-накаде султанот да им зборува по каурски?

идат сега полицајците на Јанис Метаксас и ти дежураат пред устата, под ушите, не смееш ни кучето со свои зборови да го повабиш, ни козата да ја искараш, оти не им зборуваш грчки, ти велат, моето куче не знае грчки, им велиш, мојата коза не разбира, полицајците и оддалеку знаат на кој јазик зборуваш, по отворањето на устата знаат и идат право на тебе и во отворената уста ти плукаат и после ти ги кршат забите и ги бришат словенските букви од црквите и од гробовите,

Како да не им зборував ними!

Кузе, кого до крв и безсознание го претепаа џандарите и добро го напоија со рицинус, затоа што на орање на воловите им зборуваше горе- долу, a не пано-като, кога виде како влегуваат Италијанците во селото, истрча да ги пречека.

Јани итро се поднасмевна и, чукајќи се со прстот по – чело, рече: - Еј, чукнете се по лејките... зарем заборавивте што ни велеше пред некој ден политичкиот комесар за тоа што им зборувал на политичките комесари другарот Захаријадис?

Тие почнале сѐ повеќе и повеќе по грчки да им зборуваат на луѓето, да разнесуваат работи од манастирот, да крадат, со жени да се поганат и што ти знам уште што.

Детето може ним да им зборува, да ги сака, да ги гали.

Ја имам слушнато како полугласно им зборува на цвеќињата, како ги допира тревите во Маврово и им се извинува што ги згазнала, ја имам видено како ноќе неподвижно гледа во ѕвездите, или „го пушта потокот да влезе во собата” доцна навечер кога сè е толку тивко, што во истиот миг кога ќе го отвори прозорецот, навистина се чини дека потокот сиот се втурнува внатре и продолжува да тече низ целата куќа.

Многу често сум се прашувала дали можеби и таа знае да лета на килим,и каде оди, и со кого? Ѝ го прочитав писмото.