ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

СЛОБОДАТА: Не си ли ти оној кој му проповедаше на народот дека треба да е спремен при првиот повик да излезе и да се бори против тиранијата!

Повеќе не му се седеше. Излезе и застана надвор колебливо. Кај да се оди?

И навистина така стана. Уште по полноќ дотрча еден од мелничани и стори абер дека аскерот излегол и се наоѓа во нивното селце, но никој не смееше да го разбуди Толета дури не пукна зората.

— Нѐ истепаа ноќеска Турците, господин војводо, — му се поплака момчето и му ги покажа сињилата по образите и вратот од Расимовиот камшик.

Толе нарача Стеван да ги носи парите на Маргара, но тој не излезе горе, ами седна уште тука, близу во камењето, во долот, и кога виде дека Стеван не води потера, му излезе и го симна од коњот.

Валијата и пашата испратија големи потери по бегалците и не знаејќи кој е нивниот војвода, ќе почнат да се распрашуваат кај бабите по селата.

Од едно јадење, пиење, гоштавање и чест ништо друго не покажаа овие луѓе спрема нас.

Последен излезе и бапна во вирот Никола и по река, надолу, ги најде сите триесет и два другари во врбјакот каде што се разделува патот за Поешево и Оптичари и им ја честита слободата, а тие едногласно, уште тука, го избраа за свој војвода, благодарејќи му со тоа, што ги извади од затворот и им ги спаси животите.

Излезе и се замисли длабоко. Како да му ги откри Толе причините за оваа народна буна.

Селото го држеше сардисано и само со негово разрешение можеше некој да излезе и влезе, а секој ден тепаше барем по еден двајца селани да ги кажат комитите.

— Ајде; ајде да излезиме и да видиме дали е готово јагнето, та за парите не берете гајле.

Луѓето излегуваа како од конференција: мажите веќе олабавувајќи ги вратоврските за да ги одглават штом ќе излезат и да ги испопикаат по џебовите, пред да седнат во маалската меана на вечерна партија табла, карти или домино; жените одолжувајќи го моментот кога нерадо ќе се приберат дома да ги заменат фустаните за излегување со престилки во кујните.

„Сега излези и влези како што влегува воспитан човек, а не како говедо“, рече.

Публиката падна во транс; аплаудираа, викаа „Бравооооо!“, и дружината излезе и се поклони: Луција беше невестата, а домаќинот беше никој друг туку – Фискулутурецот.

Некои од нас не можеа да му одолеат на искушението да излезат и да видат што се случува.

Тој не ѝ рече ништо. Таа полека излезе и зад себе ја затвори вратата.

Од последното, најмалото парче црно копно, дирата беше излезена и скршнуваше нагоре, губејќи ја со секој чекор својата црнина, а уште погоре таа се закопуваше во неколкуте купишта смреки, што беа покриени со снегот, но на повеќе места ги подаваа зелените вршкови на своите гранки.

Беше тоа она, што преку целиот ден го демнеше од зад стеблата, а сега можеше да излегува и да му се приближува и тој секогаш наново можеше да го наоѓа сѐ поблиску до себе, спружен.

Кога го слушам дождот, ми придојдува да излезам и да наврнам.

„Излези и ќе видиш. Зад планинана се крева чад. Таму е Лесново. Двајца ваши отидоа да видат.

Чувствував оган на срам под кожата на лицето: во моето грло како да стружеше црцорец.

Додека светот ни крои зло, среќата наша расте кај Антица и после пет месеци таа ќе излезе и ќе викне: тате, мамо...

Излезе и падна во примката на двајца болничари.

И, кога Доста веќе поотежна, и не излеваше од дома, Митра ги зеде ѓумовите божем по вода да оди, излезе и, еве ја — нема ја, си дојде дури кај ужина.

И навистина, уште со влегувањето, невестата Менка грабна еден два страга борина, излезе и се врата назад со полна мисурка сланина и по некое ребренце.

Мајка ѝ беше излегла и растовариле со Толето.

Третиот, најмалиот наврте дури на 8 кила. Знае спаијата оти така ќе излезе и прави сметка колку ќе биде просечно.

Гавазот излезе и веднаш се појави на вратата Суљо-ага. Со длабоко темане и тој го поздрави кадијата како гавазот пред малку. – Сабанаролсун, сабанаролсун, Суљо-ага, бујрум. Кога толку бргу се врати?

Ме оплакува Мајка Додека сите вие пред прагот Со свиено колено Чекате да излезам и да ви речам: Овој облак од истрошен камен сум Јас Со зачувано Јас-тво Во самица.

Погледна во портата што се отвораше, подзастанувајќи како да е дојден да го пречека оној што оттаму ќе излезе и, истовремено, сеќавајќи се на песната „Таму кајшто има високи балкони, таму има, убави кокони“.

Излезе и над тој крај од селото па се врати по долот надолу каде што наиде на селската црква со гробиштата и патот сам го врати пак до средсело каде што сега беше дојдено затворено товарно возило од кое двајца млади луѓе истовараа леб, а продавницата веќе беше отворена.

Додека Едо беше на стражарското место на кое имаше скратено време од еден час, милиционерите уште еднаш излегоа и изведоа уште еден човек, сега некој средовечен маж со кече на главата и го однесоа, исто така во училиштето.

И службеното лице задолжено за самиот влез беше излезено и сега следеше како нивниот раководител и Филип Д., граѓанинот со белата покана, бавно се оддалечуваат од последната саемска зграда кон високото снежно брдо што јасно се одделуваше од мракот.

Излегов и седнав покрај него.

„Нешто не е в ред?” запраша госпоѓа Морис. „Сврдле заринкал. На половина пат. Кога би можеле барем да го провлечеме, би било лесно. По него би можеле да излезат и останатите.“ 56

Уште од летоска Пелагија ја гмечи уличкава,излегува и на Ѓуро Ѓоновиќ, па отаде, по сокачињана, се загледува во градините, во жените седнати пред влезовите, по негде влегува и стигнува до нив со надеж дека некоја ќе ѝ врати како во нивната скромна куќарка има место и за нив тројцата.

Ми иде да излезам и да се искапам на дождот.

Крвник по кусо време излезе и вознемирено шеташе горе-долу пред прагот.

Решив да излезам и да видам каде сум. Морав да бидам претпазлива.

Пушката беше тешка, англиска, а подоцна ја сменив за италијанска.