катран (м.)
По нешто поправија и во дупчињата тесни катран намачкаа они.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
А тогаш... ... Нивниот заеднички пат ги одвлече в село да видат неуредени куќи со црни стреи;запуштени и накривени ѕидишта; недоверливи ситнооки прозорци, - врз нив гнили штици, матни стакла, поцрнети стари календари; потоа: нечисти и нерамни сокаци низ кои се влечеа звуци и мириси, предчувствувани претстави за недогорени суви дрвја, кочини, мали деца, катран; расфрлани мртви предмети, ненужни и запуштени - накривени коли, одамна почнати, недоплетени огради, корита, алат; куп сонливи куќиња, кокошки, деца.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Едни коси на неа како од стопен катран, а во рацете мртовечка глава и писмо - „Мудрост и убавина“.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Тоа беше волшебничка кугла, таа чаша што раѓа во себе разденување и примрак па после како сунѓер ја впива ноќта и ја дави месечината в катран. Тоа беше огледало.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Таков цвет Арслан не фрла во катран.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
- Пепел од биволски копита помешан со шеќер и вар, струготини со катран, чад од лути пиперки...
„Дружината Братско стебло“
од Јован Стрезовски
(1967)
Ги претресоа сите села, ги проверија сите селски булуци, но не се најде брав со агин катран — месечина на крстот на секој брав — та не можеа да набелат ниеден мариовски овчар за кражба.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Претепаните останаа по дома да се ложат со коприви, кромид и сол, се облекуваа во пресни кожи; Мисирлијата и поп Димитрија ги лекуваа со сало и катран раните на рацете, и нозете, но жилите не можеа да ги врзат, та обајцата останаа сакати, првиот од рацете, попот од десната нога. Но главно главите ги спасија.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
- При напаст на голема болест, вели Маса Кулумоска се јаде лук и куќите се мачкаат со катран.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
- Намачкајте ги кучињата со катран, вели Доксим Тренчески и фрлајте ги!
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
А го мачкам со сѐ што ќе ми речат го мачкам; ракии, киселини, лукови, саѓи, катрани, со сѐ обидов.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Разлутен еднаш ја донесол назад кај нејзините во чергата и заповедал да ја истрижат; нејзината коса ја фрлиле во вирот, а потоа и неа, и Шава, ја фрлиле во вирот, намачкана со смола и со катран и запалена.
„Потковица на смртта и надежта“
од Миле Неделкоски
(1986)
Во собата на црковната куќарка во која живееше, заедно со него дење и ноќе живееја испреплетени мирисина едно минато, билни мелеми за војувачи, стопен восок, катран. околу него без расфрелени стуткани листови од некаква стара тетратка - обвинуваше, не можеше да објасни зошто.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Обратно „Е“ на изгазениот и извалкан снег што се смешал и со катранот под праговите од насипот.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Катран и чакал се тркала и во нас. 51.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Не сакам утре да ја обележуваат вратат со катран и да го викаат детето копиле ...
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Зар вака ќе стојам, си мислам, посадена во катран?
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Горе на врвот веќе ја имаше ставено оската на која требаше да се клати камбаната и ја имаше испомачкано со катран.
„Крстот камбаната знамето“
од Мето Јовановски
(1990)
И таму еден човек. Еден во вратот како бик, со едни ножишта како клади, зараснат во катран црна брада, се излежува во мојот мртовечки сандак што не бил сандак туку бил мојата смртна постела.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
„Да?“ Мама погледа спроти масата што ја постави како некаква прекрасна сребрена стапица, чудесна јама со сосот од печено месо во која најпосле, како побеснет ѕвер од некои дамнешни времиња, фатен во јама со катран, можеби ќе попадне нејзиниот маж и ќе биде задржан во неа за да гледа низ решетките од јадеци, засекогаш на сигурно.
„Лек против меланхолија“
од Реј Бредбери
(1994)
