востаник (м.)
Тука нема таков ѕид што да ги брани востаниците, како Балканите во Бугарија.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Востаниците се спотаија на своите места и напрегнато чекаа.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
До востаниците достаса јасен шум.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Тие разбрале од Манифестот дека востаниците биле „против лошите луѓе и уќуматот...“
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
По овој срок аскерот ќе ја продолжи својата работа и власта не ќе има никаква милост спрема сите оние што не ќе се теслимат.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Пред самиот мрак, над илјада души четници и востаници ги исполнија ливадите и направија тркало околу самата чешма.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Претпазливо, како секој искусен стратег, ги распореди своите единици од Скочивир до Беловодица и почна претрес по целата Селечка Планина и Смечот.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Првиот востаник притрчува. Го изнесуваат Гаврил надвор.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
ЕВТО: Не мешај ме мене? Немам ништо со востаниците! МИХАЈЛО: Ова е жив човек.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
(Истрел. Киро се руши. Во куќата влегуваат првиот и вториот востаник кои пукале однадвор во Киро.
„Диво месо“
од Горан Стефановски
(1979)
Испуканите ѕидови и земјениот под на напуштената крчма ќе беа дел на затвор од старовремски прикаски за некој дрпниќесе или востаник ако празните прозорци ги замрежуваше железо.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Сум читал и за соединувањето на австриските војски и Карпошовите востаници.
„Небеска Тимјановна“
од Петре М. Андреевски
(1988)
Залутан куршум дупнал на појасот на мрвот востаник буклија со вино. танка шурка се подала по тврдата земја змиесто кон ноњската муцка.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
И тогаш бегалецот од турската војска со исечени три прсти на десната рака, Татар или Монгол или Черкез и присилен левучар, им се предал на востаниците со посредување на попот Зафир Јосков Вртипоп, и самиот востаник со фишеклии преку искрпената мантија, со мавзерка, призренска кама и сребрено распетие, им се предал и го бакнал белиот коњ во двете ноздри.
„Забранета одаја“
од Славко Јаневски
(1988)
Со крв и барут се бранеле востаниците сѐ додека пашата Емби Лобуд не насобрал неколку илјади борци.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
И споулавен, некако се спроврел низ трупови и урнатини до грмушки на ридишта од кои со запалени очи гледал како аскерот ги докусурува ранетите востаници и ги закитува со пламен куќите на Негуш, потоа со камшици и кундаци да ги гони низ февруарско сивило пленетите жени и деца кон пазари на бело робје.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Додо, јас и неколцина востаници – тоа бевме нели? – влеговме од одајата во друга одаја, помала, и без двоумење уништивме неколку табли со разнобојни копчиња, преку кои, најверојатно, човечецот во антерија од чоја управувал со механизмот.
„Пупи Паф во Шумшул град“
од Славко Јаневски
(1996)
При онаа средба во јули, ме замоли да му ја дадам книгата на Алберт Сониксен, американски новинар и публицист, кој за време на востаничкиот период на почетокот од веков, се движел заедно со четите, вклучително, и во нашите краишта.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Неколку дена по оваа манифестација, група грчки офицери отишла кај турскиот пратеник во Атина и, од името на 1.000 души доброволци, го замолила да му ги пренесе на султанот нивните сочувства и желби да стапат во турска служба за да ѝ помогнат на турската војска во борбата против востаниците во Македонија.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
И како-така, за да се одмаздат на своите непријатели - Турците, востаниците повеќе пати ги насочија своите атентати против Европејците...
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
